Θεραπεία Συμπεριφοράς σε παιδιά και εφήβους

Η Θεραπεία Συμπεριφοράς αποτελεί κομμάτι της Ψυχοθεραπευτικής Διαδικασίας, βασίζεται στις θεωρίες της μάθησης και επικεντρώνεται στην τροποποίηση της συμπεριφοράς. Ο θεραπευτής συμπεριφοράς είναι επαγγελματίας ψυχικής υγείας με την ειδικότητα του ψυχολόγου ή του ψυχιάτρου και απευθύνεται σε παιδιά και εφήβους με προβλήματα συμπεριφοράς. Οι θεραπευτές συμπεριφοράς στηρίζονται στην άποψη ότι τα ανεπιθύμητα συναισθήματα και οι συμπεριφορές πηγάζουν από συγκεκριμένους τρόπους σκέψης.

Οι γνωσιακές και συμπεριφορικές παρεμβάσεις μπορούν να επιφέρουν αλλαγές στη σκέψη, στο συναίσθημα και στη συμπεριφορά (Kendall, 1991). Το κάθε άτομο αναλόγως την ηλικία που βρίσκεται και το αναπτυξιακό του στάδιο μπορεί να μάθει να αναδομεί τη σκέψη του ώστε να οδηγείται σε λιγότερο δυσλειτουργικές αντιδράσεις.Αν για παράδειγμα ένα παιδί υποφέρει από άγχος, αυτό μπορεί να συμβαίνει επειδή έχει επέλθει μια επώδυνη αλλαγή στη ζωή της οικογένειας, επειδή οι ίδιοι οι γονείς είναι ιδιαίτερα αγχώδεις ή ακόμη επειδή το παιδί δε μπορεί να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις του σχολικού περιβάλλοντος.

Εν συνεχεία παραθέτουμε περιπτώσεις στις οποίες προσφέρει σημαντική βοήθεια η θεραπεία συμπεριφοράς:

Διάχυτες Αναπτυξιακές Διαταραχές (φάσμα αυτισμού, σύνδρομο Asperger) με στόχο τη διαχείριση της ατομικής και κοινωνικής συμπεριφοράς (ακαμψία, επαναληπτικότητα, αποφυγή του «καινούριου», περιορισμένα ενδιαφέροντα, τικ, στερεοτυπικές κινήσεις), τη διαχείριση της επικοινωνίας (δεξιότητες διαλόγου, φαντασία, μοίρασμα), την οργάνωση των συναισθημάτων και της σκέψης και τη διαχείριση θυμού και μείωση ψυχολογικής δυσφορίας, εκνευρισμού και την ενίσυση του γνωστικού τομέα.Τα προγράμματα Θεραπείας Συμπεριφοράς στα παιδιά και εφήβους με ΔΑΦ(διαταραχές αυτιστικού φάσματος) συχνά περιλαμβάνει και άλλες ειδικότητες: εργοθεραπευτικές και λογοθεραπευτικές δραστηριότητες, εξωτερικό πρόγραμμα για την αντιμετώπιση ερεθισμάτων που προκαλούν άγχος και ένταση, ειδική διαπαιδαγώγηση κ.λ.π
Ψυχωτικές Διαταραχές με στόχο την οργάνωση του ειρμού της σκέψης και του ασύνδετου λόγου.
Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ) με στόχο τη μείωση της παρορμητικότητας, την εκπαίδευση στη συγκέντρωση και τη γνωστική οργάνωση και τη ρύθμιση της συμπεριφοράς, τη διαχείριση του χρόνου και των ορίων στη συμπεριφορά, την εκμάθηση κοινωνικών δεξιοτήτων, την πρόληψη διαταραχών διαγωγής και παραβατικότητας στην εφηβεία, την αυτοκαθοδήγηση και αυτορρύθμιση συμπεριφοράς (σκέφτομαι και πράττω).
Αγχώδεις Εκδηλώσεις (παιδικές φοβίες, επιθετικότητα, θυμός) και Συναισθηματικές Δυσκολίες με στόχο τη μείωση και αντικατάσταση των προβληματικών συμπεριφορών μέσα από εναλλακτικές σκέψεις και ερμηνείες των γεγονότων, τη κατανόηση, έκφραση και διαχείριση συναισθημάτων, την αυτοεκτίμηση και αυτοαντίληψη (δυνατά και αδύνατα σημεία) και τη διεκδικητική συμπεριφορά.
Ιδεοψυχαναγκαστικές Διαταραχές
Νοητική Ανωριμότητα και ήπιες νευροψυχολογικές διαταραχές με σκοπό την οργάνωση του ειρμού, της δομής και του περιεχομένου της σκέψης, τη συναισθηματική ωρίμανση, τη διαχείριση συμπεριφοράς, τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση και την ενίσχυση του γνωστικού τομέα και τη μαθησιακή υποστήριξη.
Χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοεικόνα
Διατροφικές Διαταραχές της εφηβικής ηλικίας με σκοπό τη συναισθηματική έκφραση, τις εναλλακτικές σκέψεις και τη διαχείριση παρορμησης για φαγητό ή συμπεριφορές ελέγχου.

Μέσα στις ατομικές συνεδρίες το παιδί νιώθει ασφαλές να εκφραστεί, να αποφορτιστεί, να γνωρίσει και να υιοθετήσει νέες συμπεριφορές έκφρασης. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από το διάλογο, το παιχνίδι, το role play (παίξιμο ρόλων), το παιχνίδι με την άμμο, τη δραματοθεραπεία κ.ά. Στους εφήβους η διαδικασία περιλαμβάνει κυρίως συζήτηση και ερωτηματολόγια έκφρασης προσωπικών απόψεων, ενώ συχνά χρησιμοποιούνται δραματοθεραπευτικές τεχνικές για την βίωση συναισθημάτων και τη διαχείριση καταστάσεων.

Τέλος, οι Ομάδες Συναισθηματικής Ανάπτυξης, στις οποίες συμμετέχουν συνομήλικα παιδιά ή έφηβοι, προσφέρουν ευκαιρίες αλληλεπίδρασης, εκτόνωσης και εκπαίδευσης στο χειρισμό και στην έκφραση των συναισθημάτων. Τα παιδιά κοινωνικοποιούνται και ανταλλάσσουν πολύτιμες εμπειρίες.

Επιπλέον το παιδί μαθαίνει να επικοινωνεί με κοινωνικά πιο αποδεκτούς τρόπους, να διαχειρίζεται συναισθήματα θυμού και ματαίωσης, να υπακούει, να σέβεται τα όρια και να περιμένει τη σειρά του, να αντιλαμβάνεται το πώς νιώθουν τα άτομα γύρω του καθώς και το πώς νιώθουν σε σχέση με τη συμπεριφορά του (ενσυναίσθηση), αλλά και να περιορίζει την ψυχολογική του δυσφορία.

Άλλες περιπτώσεις που μπορεί ένα παιδί ή έφηβος να λάβει θεραπεία συμπεριφοράς/ψυχοθεραπεία είναι σε παιδιά που αντιμετωπίζουν δυσκολία συνεργασίας, επιθετική συμπεριφορά, διαταραγμένες σχέσεις με την οικογένεια αλλά και με συναισθηματικές δυσκολίες-συστολή, τραυλισμό, κρίσεις πανικού,καθώς και σε άτομα που αντιμετωπίζουν τραυματικές εμπειρίες (ατύχημα, ασθένεια, πένθος κ.ά) και παρουσιάζουν υποτονικότητα, συμπτώματα θλίψης και διαταραχές αισθητηριακής επεξεργασίας.

Η θεραπεία συμπεριφοράς μπορεί να εφαρμοστεί σε όλα τα παιδιά από την ηλικία των 4 ετών έως και 17 ετών ανάλογα τη χρονολογική ηλικία, το αναπτυξιακό και το γνωστικό στάδιο που βρίσκεται το άτομο. Η αξιολόγηση της δυσκολίας του παιδιού αρχίζει με τη λήψη ιστορικού από τους γονείς και την πρώτη συνάντηση με το παιδί, αλλά είναι μια διαδικασία που εξελίσσεται με τις συναντήσεις, καθώς συχνά δεν είναι εύκολο να φανούν τα βαθύτερα αίτια μιας συμπεριφοράς.

Ο Ψυχολόγος θα εντοπίσει τα πρωτογενή και δευτερογενή αίτια μιας συμπεριφοράς και θα διακρίνει αν το παιδί χρειάζεται μόνο τη δική του παρέμβαση ή και άλλου είδους θεραπευτική παρέμβαση.
υπηρεσίες ψυχοθεραπείας για παιδιά στην αθήνα