Κίνητρα για μάθηση στα παιδιά
Το κίνητρο είναι η δύναμη που μας ωθεί να ασχοληθούμε με μια δραστηριότητα από την αρχή έως την ολοκλήρωσή της. Το κίνητρο βρίσκει εφαρμογή σε όλους τους τομείς της καθημερινής μας ζωής, φυσικά και στην εκπαίδευση.
Υπάρχουν 2 ειδών κινήτρων:
-τα εξωτερικά
– και τα εσωτερικά.
Τα εξωτερικά συνδέονται με εξωτερικές ανταμοιβές, όπως ένα παιχνίδι, χρήματα, βαθμοί ή οι έπαινοι του δασκάλου.
Τα εσωτερικά κίνητρα δεν εξαρτώνται από εξωτερικούς παράγοντες, είναι πιο σταθερά απ’ τα εξωτερικά και καλλιεργούν αισθήματα αυτό-ενίσχυσης και ικανοποίησης ως αποτέλεσμα καινούριων γνώσεων/εμπειριών καθώς συνδέονται με την προσωπικότητα και τα ενδιαφέροντα του μαθητή. Η ενίσχυση στα εσωτερικά κίνητρα τονίζει την ποιότητα, ενώ στα εξωτερικά ενισχύεται η ποσότητα. Από τα παραπάνω διαφαίνεται η υπεροχή της ύπαρξης των εσωτερικών κινήτρων έναντι των εξωτερικών. Κάτι τέτοιο όμως δεν αμφισβητεί την αποτελεσματικότητα που μπορούν να έχουν και τα εξωτερικά κίνητρα.
Εξάλλου, όταν το εσωτερικό κίνητρο είναι αδύναμο ή δεν υφίσταται, η εφαρμογή μιας υλικής ανταμοιβής ως εξωτερικό κίνητρο είναι πιο εύκολα εφαρμόσιμη, ακόμα κι αν η αποτελεσματικότητά της είναι περιορισμένης χρονικής διάρκειας. Το καλό είναι πως το κίνητρo είναι επίκτητο, δηλ. μπορεί να αναπτυχθεί/καλλιεργηθεί.
Τι συμβαίνει όμως όταν ο αρχικός ενθουσιασμός για μάθηση αρχίζουν να φθίνουν ή να εξαφανίζονται δίνοντας τη θέση τους σε συναισθήματα αποθάρρυνσης, απαξίωσης ή και φόβου μπροστά στα μαθήματα; «Βαριέμαι το διάβασμα», «Γιατί να το μάθω αυτό; Σε τι θα μου χρησιμεύσει;» είναι φράσεις που ακούγονται από μαθητές μεγαλύτερων και μικρότερων τάξεων προβληματίζοντας τους γονείς.
Λαμβάνοντας λοιπόν ως δεδομένη τη σημασία της συμβολής των γονιών κατά τη μαθησιακή διαδικασία καθώς και τη μεγάλη δύναμη του κινήτρου, τι θα μπορούσαν να κάνουν οι γονείς ώστε να προλάβουν ή να περιορίσουν αρνητικά συναισθήματα και συμπεριφορές αντίδρασης των παιδιών σχετικά με το διάβασμα;
1. Αυξήστε την προσδοκία σας σχετικά με τις ικανότητες των παιδιών. Όσο μεγαλύτερη προσδοκία έχουν οι γονείς για την πρόοδο των παιδιών τους, τόσο θετικότερα τα συναισθήματα και η συμπεριφορά τους προς τα παιδιά, γεγονός που καλλιεργεί την αυτοπεποίθηση, την αυτό-ενίσχυση και τελικά την επιθυμία των παιδιών για εμπλοκή στη μάθηση με θετικά αποτελέσματα.
2. Αξιοποιείστε τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντά τους. Σ΄ένα παιδί που αρέσουν οι αθλητικές δραστηριότητες μπορούμε να ενισχύσουμε την εκμάθηση της ανάγνωσης με το διάβασμα ενός αθλητικού περιοδικού, την εκμάθηση της γραφής με το γράψιμο μιας παραγράφου για έναν αγώνα ποδοσφαίρου που είδεή την εκμάθηση των μαθηματικών με προβλήματα που αφορούν το σκορ των ομάδων και των αριθμό των παικτών. Ένα παιδί που αγαπά τη μουσική μπορεί να ενθαρρυνθεί να μάθει το μάθημα της ιστορίας τραγουδιστά ή με τη συνοδεία μουσικού οργάνου.
3. Δημιουργήστε ένα περιβάλλον και ένα πρόγραμμαμελέτης που ανταποκρίνεται στις ιδιαίτερες ανάγκες τους. Έτσι, για ένα παιδί που του αρέσουν οι κινητικές δραστηριότητες και διασπάται εύκολα, φροντίζουμε να κάνει συχνά διαλείμματα. Επίσης, η χρήση σύντομων σκετς ή ρυθμικών δραστηριοτήτων, πχ πέταγμα μπάλας πάνω στη σωστή πράξη ή συλλαβή μπορεί να είναι βοηθητικές δραστηριότητες. Αντίστοιχα, στους μαθητές που είναι χαμηλότερων τόνων και τους αρέσει η οργάνωση και η τάξη, φροντίζουμε να παρέχουμε μια ρουτίνα στο καθημερινό τους μαθησιακό περιβάλλον με χρονοδιαγράμματα, πίνακες, τακτοποιημένο χώρο.
4. Χρησιμοποιείστε την ενθάρρυνση και την λεκτική επιβράβευση, όχι μόνο του αποτελέσματος, αλλά και της κάθε προσπάθειας του μαθητή. Η δύναμη της ενθάρρυνσης και του επαίνου συνιστά έναν πολύ απλό, άμεσο και αποτελεσματικό τρόπο ενίσχυσης της μαθησιακής διαδικασίας. Συχνά μάλιστα η επιβράβευση δίνεται μόνο μετά την ολοκλήρωση μιας δραστηριότητας, όμως είναι πολύ σημαντικό να παρέχεται σε όλη τη διάρκεια της προσπάθειας καθώς αποτελεί κινητήρια δύναμη για τον μαθητή.
5. Επιβραβεύστε με κάποια υλική ανταμοιβή. Για να είναι αποτελεσματική, αυτού του είδους η επιβράβευση θα πρέπει να ανταποκρίνεται στα ενδιαφέροντα του παιδιού, να δίνεται κατόπιν της ολοκλήρωσης ενός συγκεκριμένου μαθησιακού στόχου και να τηρείται μέτρο, ώστε να μην καταλήξει ο μαθητής να διεκπεραιώνει εκτελεστικά και βιαστικά το μάθημά του ώστε να λάβει αυτό που επιθυμεί και να μη συνδεθεί το μάθημα αποκλειστικά με τη συγκεκριμένη υλική ανταμοιβή.
6. Συσχετίστε τα μαθήματα με την καθημερινή ζωή. Για παράδειγμα, μαθαίνοντας ανάγνωση θα διαβάζει ταμπέλες στο δρόμο, το αγαπημένο του κόμικς και τους υπότιτλους ταινιών, ενώ με την αφαίρεση θα ξέρει πόσα ρέστα να περιμένει απ’ το φούρνο και το ψιλικατζίδικο.
7. Δώστε έμφαση στις επιτυχίες τους. Εξάλλου, με μια ενισχυμένη αυτοεκτίμηση και έμπρακτη αναγνώριση των προσπαθειών του είναι πιθανό το παιδί την επόμενη φορά να προσπαθήσει περισσότερο και τ’ αποτελέσματα να είναι καλύτερα. Αντίθετα, αν η έμφαση δίνεται στα λάθη και τις αποτυχίες είναι εύκολο να δημιουργηθεί σταδιακά ένα αρνητικό κλίμα αποθάρρυνσης και ίσως παραίτησης.
8. Αξιοποιείστε εναλλακτικά μέσα μάθησης ανάλογα με τα ενδιαφέροντα και τις ικανότητες τους. Μερικά απ’ αυτά τα μέσα είναι εκπαιδευτικό λογισμικό στον υπολογιστή, επιτραπέζια παιχνίδια, εκπαιδευτικές κάρτες, κουκλοθέατρο, εκπαιδευτικά cd και dvd, ζωγραφική, κολλάζ και πολλά άλλα. Για παράδειγμα, σ’ έναν μαθητή που είναι κυρίως οπτικός τύπος θα προσανατολιστούμε σε κάρτες ή επιτραπέζια παιχνίδια, ενώ για τον μαθητή που έχει έφεση στις τέχνες, θα χρησιμοποιήσουμε ανάλογα υλικά, όπως ζωγραφική, κολλάζ ή παραμύθια.
9. Διαμορφώστε και προσφέρετε ένα σωστό πρότυπο προς μίμηση. Συνήθειες όπως το να διαβάζουμε ένα βιβλίο ή την εφημερίδα, να λύνουμε ένα σταυρόλεξο προωθούν ένα θετικό πρότυπο. Ιδανικά οι παραπάνω δραστηριότητες μπορούν να γίνονται ταυτόχρονα με το διάβασμα του παιδιού.
10. Δώστε έμφαση στα οφέλη της μάθησης. Ανάλογα με την ηλικία και τα ενδιαφέροντα του παιδιού, κάποια απ’ τα θέματα στα οποία μπορούμε να αναφερθούμε είναι πως χάρη στη μάθηση μπορούμε να διαβάζουμε αγαπημένα μας βιβλία, να παίζουμε επιτραπέζια παιχνίδια γνώσης με τους φίλους μας, να συμμετέχουμε σε μια κουβέντα, αλλά και να διατηρούμε τη δεξιότητα της συγκέντρωσης και της οργάνωσης που βρίσκει εφαρμογή στην καθημερινότητά μας και είναι αποτέλεσμα σε σημαντικό βαθμό της σχολικής μας ζωής.
υπηρεσίες λογοθεραπείας στην αθήνα, λογοθεραπευτές
