Προφορική Απραξία / Δυσπραξία: Οδηγός για τους γονείς
Η ομιλία απαιτεί πολλές πολύπλοκες κινήσεις που περιλαμβάνουν τη γλώσσα, τα χείλη, το σαγόνι και άλλες δομές. Σαν αποτέλεσμα, πολλά παιδιά που έχουν προβλήματα με το συντονισμό, έχουν δυσκολία στο συντονισμό της ομιλίας και άλλων δραστηριοτήτων που περιλαμβάνουν το στόμα και τις δομές του.
Τι είναι η Προφορική Απραξία;
Η Προφορική Απραξία (ΠΑ) είναι μία νευροκινητική διαταραχή της ομιλίας που εμφανίζεται καθώς το παιδί κατακτά τη γλώσσα και την ομιλία. Για λόγους που δεν είναι ακόμα πλήρως μελετημένοι και κατανοητοί το παιδί με ΠΑ θα έχει μεγάλη δυσκολία στον προγραμματισμό και την παραγωγή των απαραίτητων κινήσεων της γλώσσας των χειλιών και του σαγονιού με ακρίβεια και λεπτομέρεια. Η ΠΑ αρκετές φορές αποκαλείται και λεκτική απραξία, αναπτυξιακή απραξία της ομιλίας ή λεκτική δυσπραξία. Ανεξάρτητα από το όνομα, σημασία έχει ότι διαταράσσεται η πράξις που σημαίνει προγραμματισμένη (οργανωμένη) κίνηση.
Το παιδί δηλαδή ξέρει τι θέλει να πει και πώς να το πει καλά. Η δυσκολία του βρίσκεται στην προσπάθεια να προγραμματίσει και να εκτελέσει αυτές τις κινήσεις για να πει αυτό που θέλει.
Η συγκεκριμένη διαταραχή που αναφέρεται εδώ αφορά παιδιά που κατακτούν τη γλώσσα και διαφοροποιείται από την επίκτητη Προφορική Απραξία.
Συνηθισμένα συμπτώματα και σημάδια
Συνήθως ένα παιδί με ΠΑ, έχει τα εξής χαρακτηριστικά στην ομιλία του:
- Δεν έχει καθαρή ομιλία, μπερδεύεται, κάνει πολλά «σαρδάμ» και το δυσκολεύουν οι μεγάλες και πολύπλοκες λέξεις.
- Κάνει παύσεις ανάμεσα σε λέξεις και συλλαβές.
- Τονίζει λάθος. Μπορεί μία λέξη να την τονίσει σε όλες τις συλλαβές.
Άλλα πιθανά σημάδια:
- Περισσότερα λάθη σε μεγαλύτερες και πιο πολύπλοκες λέξεις.
- Έντονες προσπάθειες αναζήτησης της σωστής αρθρωτικής κίνησης.
- Εκνευρισμός ή αποφυγή όταν προσπαθεί να πει μεγάλες ή δύσκολες λέξεις.
Ποια είναι τα πιθανά αίτια της απραξίας;
Η προφορική απραξία/δυσπραξία είναι μία πάθηση του κεντρικού νευρικού συστήματος και συγκεκριμένα οφείλεται σε βλάβη ή δυσλειτουργία του αριστερού εγκεφαλικού φλοιού, πάνω από το κέντρο του Broca. Το παιδί δυσκολεύεται να μιμηθεί κινήσεις ή ήχους και συχνά παρατηρούμε πως “ψάχνει” με το στόμα του την σωστή κίνηση όταν ζητάμε να τον επαναλάβει. Ακόμα τα λάθη που κάνει είναι ασταθή. Η στοματική δυσπραξία εμφανίζεται συχνότερα στα αγόρια παρά στα κορίτσια. Όταν υπάρχει στοματική δυσπραξία πολύ συχνά συνυπάρχει και η λεκτική δυπραξία, ενώ αντιθέτως, όταν έχουμε μια λεκτική δυσπραξία δεν σημαίνει πως θα συνοδεύεται από στοματική.
Πως αντιμετωπίζεται η απραξία;
Η έγκαιρη διάγνωση θα επιτρέψει και την έγκαιρη παρέμβαση και θα βοηθήσει το παιδί να αξιοποιήσει τις ικανότητες του. Τα παιδιά με προφορική απραξία / δυσπραξία ακολουθούν πρόγραμμα λογοθεραπείας και διάφορες θεραπευτικές τεχνικές για να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες τους. Ο Λογοθεραπευτής χρησιμοποιεί ασκήσεις για την κίνηση των χειλιών και του στόματος, ασκήσεις διαδοχοκίνησης καθώς και ασκήσεις με λέξεις μετά από μίμηση.
Οι παρακάτω ενδεικτικές ασκήσεις μπορούν να βοηθήσουν στην ενδυνάμωση και στο συντονισμό των μυών που συμμετέχουν στον έλεγχο και την παραγωγή της ομιλίας:
- Κάντε πρακτική, κάνοντας διάφορες γκριμάτσες ή μιμηθείτε διάφορες εκφράσεις του προσώπου μπροστά σε έναν καθρέφτη.
- Χρησιμοποιήστε σαπουνόφουσκες ή άλλα παιχνίδια που περιλαμβάνουν φύσημα για να αυξήσετε το κλείσιμο των χειλιών.
- Με ένα καλαμάκι φυσήξτε ένα φτερό ή ένα μπαλάκι του πινγκ πονγκ ή κάποιο άλλο ελαφρύ αντικείμενο.
- Χρησιμοποιήστε ένα καλαμάκι για να ρουφήξετε συμπυκνωμένες τροφές, όπως πολτοποιημένα φρούτα ή γιαούρτι.
- Τοποθετήστε ένα μικρό κομμάτι καραμέλας, ή μία σταφίδα, ή ένα μικρό δημητριακό στη γλώσσα του παιδιού και ζητήστε να το μετακινήσει σε διάφορες θέσεις μέσα στο στόμα χρησιμοποιώντας μόνο τη γλώσσα.
- Τοποθετήστε στη γλώσσα του παιδιού δημητριακά σε σχήματα γραμμάτων και ζητήστε από το παιδί να αναγνωρίζει το γράμμα.
