Τι είναι η Συναισθηματική Νοημοσύνη ;
Η Συναισθηματική Νοημοσύνη (EI) ή αλλιώς Συναισθηματικό Πηλίκο, είναι μια σχετικά νέα έννοια, η οποία έγινε ευρέως γνωστή από τον ψυχολόγο D. Goleman. Ο Goleman βρήκε μέσα από πολυετείς έρευνες, ότι η Συναισθηματική Νοημοσύνη, σε σύγκριση με το δείκτη νοημοσύνης, είναι δύο φορές πιο σημαντικός παράγοντας στην επαγγελματική επιτυχία των εργαζομένων.
Σύμφωνα με τη θεωρία του, ένα άτομο με μέτριο IQ και υψηλό EQ μπορεί να είναι περισσότερο επιτυχημένο από ένα άτομο που είναι έξυπνο, αλλά δεν έχει ανεπτυγμένη συναισθηματική νοημοσύνη. Με άλλα λόγια, το να είναι κάποιος έξυπνος δεν είναι από μόνο του αρκετό για να επιτύχει στη ζωή του. Χρειάζεται και κάτι άλλο!
Τα συναισθήματά μας έχουν από μόνα τους σημαντικό ρόλο στη ζωή μας. Μπορούν να διεγείρουν την περιέργεια, να ενισχύσουν την αλληλεγγύη και να αναπτύξουν την αφοσίωση. Τα ίδια όμως μπορούν και να οδηγήσουν σε καταστροφική συμπεριφορά, να εμποδίσουν την ανάπτυξη και να μας φέρουν εκτός ελέγχου. Η διαφορά ανάμεσα στις δυο αυτές περιπτώσεις είναι η Συναισθηματική Νοημοσύνη – η ικανότητα του να είμαι συναισθηματικά έξυπνος.
Πιο αναλυτικά, σύμφωνα με το μοντέλο του Goleman, η συναισθηματική νοημοσύνη αποτελείται από τις εξής διαστάσεις:
- Αυτεπίγνωση: αποτελεί την ικανότητά μας να κατανοούμε τί αισθανόμαστε και γιατί το αισθανόμαστε
- Αυτορρύθμιση: σχετίζεται με την ικανότητά μας να διαχειριζόμαστε την εσωτερική μας κατάσταση και να αποφεύγουμε συναισθηματικές εκρήξεις
- Παρακίνηση: αφορά στην τάση να ωθούμε τον εαυτό μας προς την επίτευξη των στόχων μας
- Ενσυναίσθηση: αποτελεί την ικανότητά μας να αντιλαμβανόμαστε τις ανάγκες και τα συναισθήματα των άλλων
- Κοινωνικές δεξιότητες: πρόκειται για την τάση να επικοινωνούμε αποτελεσματικά με άλλους ανθρώπους και να δημιουργούμε κοινωνικές σχέσεις και δεσμούς
Πώς αναπτύσσεται η συναισθηματική ευφυία
Παρακάτω σας παραθέτουμε μερικούς απλούς τρόπους που θα σας βοηθήσουν να καλλιεργήσετε τη συναισθηματική νοημοσύνη στο παιδί σας.
1. Βοηθήστε το παιδί σας να αναγνωρίσει τα συναισθήματά του.
Μόλις βοηθήσετε το παιδί “να ονομάσει” τα συναισθήματά του, είτε πρόκειται για απογοήτευση είτε για θυμό ή λύπη, μπορεί να αρχίσει και να τα ελέγχει. Σ’ αυτό το σημείο θα πρέπει να το βοηθήσετε όχι μόνο να εξηγήσει τι ακριβώς αισθάνεται αλλά και να καταλάβει πώς αυτό που νιώθει επηρεάζει και τους άλλους. Όταν νιώθει αναστατωμένο ή αποθαρρύνεται, ζητήστε του να σας περιγράψει τι αισθάνεται ή να το γράψει ή να το σχεδιάσει. Κάντε το συχνά, έτσι ώστε να αρχίσει να γνωρίζει τι σημαίνει να είναι λυπημένο ή θυμωμένο και να μάθει να το ονομάζει. Μην ξεχνάτε να κάνετε το ίδιο όταν πρόκειται και για καλά συναισθήματα. Ένας ωραίος τρόπος είναι να βρείτε κάποια παιδικές εικόνες από ζωάκια που δείχνουν τα συναισθήματα και να βάλετε το παιδί να επιλέξει ποιο
από όλα το αντιπροσωπεύει.
Όταν επιλέξει κάποιο από αυτά, ζητήστε του να σας εξηγήσει γιατί το επέλεξε και τι το έκανε να αισθανθεί έτσι.
2. Συζητήστε για τα συναισθήματά σας με το παιδί σας.
Ο καλύτερος τρόπος να καλλιεργηθεί η συναισθηματική νοημοσύνη είναι να τη δείξετε εσείς οι ίδιοι. Εκφράστε στα παιδιά σας το πώς αισθάνεστε εσείς οι ίδιοι και γιατί. Συχνά σκεφτόμαστε τα συναισθήματα μόνο όταν είναι έντονα και δύσκολα για να τα διαχειριστούμε, όπως το να αισθανόμαστε απογοητευμένοι ή θυμωμένοι και τα παιδιά μας είναι πολύ πιθανό να γνωρίζουν πότε αισθανόμαστε έτσι.
Μπορούμε όμως σ’ αυτό το σημείο να δείξουμε πώς αντιμετωπίζουμε τα δικά μας έντονα συναισθήματα και πώς για παράδειγμα ξεπερνάμε τον θυμό ή την απογοήτευσή μας. Φυσικά είναι σημαντικό να μιλάμε και για τα θετικά συναισθήματα. Για παράδειγμα, «αισθάνομαι τόσο ευτυχισμένη σήμερα επειδή πήρα προαγωγή!». Περιγράψτε τι αισθάνεσθαι εσείς οι ίδιοι αλλά δείξτε και πώς τα συναισθήματά σας μπορεί να επηρεάσουν και τα δικά τους.
3. Αναγνωρίστε τη διάθεση ή το συναίσθημα μέσα στο σπίτι σας.
Η διάθεση και τα συναισθήματα μέσα στο σπίτι αλλάζουν ανάλογα με τις συνθήκες που επικρατούν κάθε φορά. Εάν έχουμε καλεσμένους, μπορεί να νιώθουμε ευχάριστοι και χαρούμενοι. Αν ξυπνήσουμε το πρωί της Κυριακής και το σπίτι είναι ήσυχο, μπορεί να αισθανθούμε ήρεμοι και χαλαροί. Συζητήστε αυτές τις διαφορές με τα παιδιά σας. Αφήστε τα να αναγνωρίσουν τις διαφορετικές διαθέσεις μέσα στο σπίτι σας και να δουν πώς τα δικά τους αισθήματα επηρεάζουν όλη την ατμόσφαιρα του σπιτιού.
4. Μην λέτε στα παιδιά σας πώς πρέπει να νιώθουν
Για παράδειγμα «τα αγόρια δεν κλαίνε» κτλ. Αφήστε τα να εκφραστούν ελεύθερα και να σας πουν τα ίδια για τα συναισθήματά τους. Εξάλλου οι άνθρωποι είναι διαφορετικοί και γι’ αυτό αντιλαμβάνονται διαφορετικά τις καταστάσεις.
5. Δημιουργήστε ένα κλίμα εμπιστοσύνης ώστε το παιδί να καταλαβαίνει πως νιώθετε τι αισθάνεται, ακόμη κι αν δεν συμφωνείτε με το λόγο που του προκαλεί το συναίσθημα αυτό. Μόνο έτσι το παιδί θα συνεχίσει να σας μιλάει κι εσείς θα μπορείτε να το βοηθάτε.