Τι είναι το Σύνδρομο Tourette;
Το σύνδρομο Gillesdela Tourette είναι μια χρόνια νευροαναπτυξιακή διαταραχή, της οποίας το βασικό χαρακτηριστικό είναι η εκδήλωση πολλαπλών τικ (φωνητικών και κινητικών). Αν και κάποτε θεωρούνταν σπάνιο, σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, το σύνδρομο Tourette εμφανίζεται σε 4-6 παιδιά στα 1000. Παραμένει υπο-διαγνωσμένο, αφού οι γονείς τείνουν να απευθύνονται στους ειδικούς για βοήθεια μόνον όταν συνυπάρχουν και άλλα προβλήματα. Συναντάται 3 με 4 φορές συχνότερα στα αγόρια από ότι στα κορίτσια και ξεκινά τυπικά κατά την παιδική ηλικία.
Αν και τα τικ αποτελούν το κύριο χαρακτηριστικό της διαταραχής, η ύπαρξή τους δεν συνεπάγεται πάντα σύνδρομο Tourette. Τα τικ παρατηρούνται πολύ συχνά στην παιδική ηλικία, όπου εμφανίζονται συνήθως παροδικά και δεν έχουν ιδιαίτερη κλινική σημασία. Τα κριτήρια που αποδεικνύουν την ύπαρξη του συνδρόμου είναι τα ακόλουθα:
- Τα τικ εκδηλώνονται συχνά μέσαστην μέρα, σχεδόν καθημερινά, για χρονικό διάστημα τουλάχιστον ενός έτους
- Συνυπάρχουν πολλαπλά κινητικά (πχ βλεφαρισμοί, ανασήκωμα των ώμων) και τουλάχιστον ένα φωνητικό τικ (πχ. Καθάρισμα του λαιμού, ρούφηγμα της μύτης)
- Τα συμπτώματα εμφανίζονται για πρώτη φορά πριν την ηλικία των 18 ετών
- Τα τικ δεν έχουν προκληθεί από λήψη φαρμάκων, ουσιών ή σε κάποια υποκείμενη νευρολογική πάθηση (νόσος Huntington ή μετα-ιογενή εγκαφαλίτιδα)
γλωσσικές και αναπτυξιακές διαταραχές
Πολλές φορές πριν από το τικ αναπτύσσονται αισθητικά φαινόμενα σε συγκεκριμένες περιοχές του σώματος. Περιγράφονται με διάφορους όρους όπως πίεση, τάση, φαγούρα, γαργαλητό και εκτονώνονται με τη σύσπαση των μυών των αντίστοιχων περιοχών. Τα τικ στην ουσία συνιστούν εκούσιες κινητικές εκδηλώσεις ως απαντήσεις στην ακούσια εμφάνιση αισθητικών ερεθισμάτων.Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα είδη των τικ έχουμε αναφερθεί εκτενέστερα σε προηγούμενο μας άρθρο με τίτλο «Λίγα λόγια για τα τικ».
Τι προκαλεί το σύνδρομο Tourette
Η ακριβής αιτία του Συνδρόμου Tourette παραμένει άγνωστη και από τις έως σήμερα μελέτες δεν αποδεικνύεται πως υπάρχει συγκεκριμένη εγκεφαλική βλάβη. Τα περισσότερα παιδιά με ΣΤ έχουν φυσιολογική νοημοσύνη και ανατομία εγκεφάλου. Πιθανόν το πρόβλημα να οφείλεται σε δυσλειτουργία κάποιων νευροδιαβιβαστών (πχ. ντοπαμίνη, σεροτονίνη) ιδιαίτερα στην περιοχή των βασικών γαγγλών. Για το λόγο αυτό οι ανταγωνιστές της ντοπαμίνης έχουν χρησιμοποιηθεί με επιτυχία στη θεραπεία. Η προδιάθεση για ΣΤ οφείλεται σε σημαντικό βαθμό σε γενετικούς παράγοντες.
Σήμερα πιστεύεται ότι το σύνδρομο Tourette αποτελεί τη σοβαρότερη εκδήλωση ενός φάσματος συμπτωμάτων, στο οποίο συμπεριλαμβάνονται τα παροδικά ή χρόνια τικ και η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή. Έτσι, όταν ένα μέλος της οικογένειας εμφανίζει ΣΤ, είναι πιθανόν να βρούμε συγγενείς α΄ή β΄βαθμού με τικ ή ιδεοψυχαναγκαστικά συμπτώματα.
Σύνδρομο Tourette και άλλες διαταραχές
Περίπου το 12% των παιδιών με ΣΤ εμφανίζουν αποκλειστικά τικ. Τα περισσότερα παιδιά είναι πολύ πιθανό να εμφανίσουν και τα ακόλουθα:
- Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, κατά την οποία το παιδί εμφανίζει ιδεοληψίες (έμμονες ιδέες) και αισθάνεται την ανάγκη να κάνει κάτι επαναλαμβανόμενα (καταναγκασμούς), όπως να πλύνει πολλές φορές τα χέρια τού ή να ελέγξει πολλές φορές αν η πόρτα είναι κλειδωμένη.
- Διαταραχή Ελλειματικής Προσοχής- Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) όπου παρατηρείται δυσκολία συγκέντρωσης, αυξημένη κινητικότητα και παρορμητικότητα.
- Μαθησιακές Διαταραχές (δυσλεξία, δυσγραφία, δυσαρηθμησία)
- Δυσκολία στον έλεγχο των παρορμήσεων με τη μορφή επιθετικής συμπεριφοράς ή αντικοινωνικών πράξεων
- Διαταραχές ύπνου (καθυστέρηση ύπνου, διακεκομμένος ύπνος, υπνοβασία, εφιάλτες)
- Αυτοκαταστροφική συμπεριφορά, η οποία παρατηρείται σε ένα μικρό μόνο ποσοστό νεαρών ατόμων με ΣΤ. Περιλαμβάνει μεταξύ άλλων χτύπημα ή χαστούκισμα του εαυτού, ξύσιμο πληγών και δάγκωμα χειλιών.
Διάγνωση και Αντιμετώπιση
Όταν τα συμπτώματα δεν προκαλούν σοβαρή δυσλειτουργία και δεν επηρεάζουν την ομαλή ανάπτυξη των νεαρών ατόμων, δεν απαιτείται ειδική φαρμακευτική αγωγή. Ωστόσο, κρίνεται απαραίτητη σε παιδιά και εφήβους που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στις κοινωνικές τους επαφές και στις σχολικές ή εξωσχολικές δραστηριότητές τους. Η διάγνωση γίνεται από παιδοψυχιάτρους ή παιδονευρολόγους.
Σημαντική είναι η ενημέρωση των οικογενιών ώστε να κατανοήσουν τη φύση του συνδρόμου, αλλά και η ενημέρωση και εκπαίδευση του σχολικού περιβάλλοντος.
