Μετά την ηλικία των 3 χρόνων μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε επιπρόσθετους τρόπους για να ενισχύσουμε το γλωσσικό επίπεδο των παιδιών. Θέλουμε κυρίως να αυξήσουμε τις ικανότητες κρίσης και λογικής, κατανόησης ιστοριών και τις ικανότητες διήγησης.
Είναι απαραίτητο να μεταδώσουμε στα παιδιά το μήνυμα ότι θεωρούμε σημαντικές τις εμπειρίες τους στο σχολείο, στο σπίτι ή οπουδήποτε αλλού. Όταν τα παιδιά νιώσουν ότι εκτιμούμε την άποψη και τις ιδέες τους,τότε δημιουργείται ένα πρόσφορο επικοινωνιακό περιβάλλον.
- Συζητούμε καθημερινά και σχολιάζουμε τα πράγματα που γίνονται γύρω μας: πάντοτε δίνουμε εξηγήσεις και αναλύουμε τους λόγους που συμβαίνουν πράγματα πχ. «πλένουμε τα χέρια μας για να φύγουν τα μικρόβια,» «τα φώτα της τροχαίας ρυθμίζουν την κυκλοφορία».Όσο περισσότερο σας ακούν τα παιδιά να μιλάτε, τόσο περισσότερο μπορείτε να τους διδάξετε νέες λέξεις. Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, δώστε τους την ευκαιρία να μιλήσουν περισσότερο και να εξασκήσουν το λεξιλόγιό τους.
- Ζητούμε την άποψη και τις ιδέες τους σε θέματα που συζητούμε «τι θα συνέβαινε στον δρόμο εάν δεν είχαμε φώτα της τροχαίας;»
- Χρησιμοποιούμε φωτογραφίες ή ενθύμια από επισκέψεις ή ταξίδια για την διήγηση
- Καθώς συζητούμε με τα παιδιά, τα βοηθούμε να μεταφερθούν σ’ ένα πιο ψηλό γλωσσικό επίπεδο ζητώντας τους να λύσουν προβλήματα πχ. «δεν έχουμε άλλες κόλλες για ζωγραφική. Τι μπορούμε να κάνουμε τώρα;» αλλά και να μαντέψουν το επόμενο πιθανό γεγονός πχ. «τι νομίζεις ότι θα γίνει μετά;» ή «τι θα γίνει εάν…»
- Ανάγνωση Βιβλίων: Η ανάγνωση βιβλίων είναι ένας πολύ αποτελεσματικός τρόπος για την ενίσχυση του λεξιλογίου. Καλό είναι να επιλέγουμε βιβλία κατάλληλα για την ηλικία των παιδιών, αλλά και μερικά για λίγο μεγαλύτερα, για να τα εκθέτουμε σε νέες λέξεις. Όταν συναντάμε άγνωστες λέξεις, εξηγούμε τις έννοιες τους και πώς χρησιμοποιούνται σε προτάσεις.Τουλάχιστον 15΄ καθημερινής ανάγνωσης κρίνονται χρήσιμα για να βοηθήσουν το παιδί να εμπλουτίσει το λεξιλόγιό του.
- Συσχέτιση εννοιών με καθημερινά γεγονότα: εφαρμόζουμε τις γνώσεις που παίρνουν τα παιδιά από τα βιβλία σε άλλες καθημερινές καταστάσεις, πχ. «θυμάσαι τι έκανε ο Χ στο παραμύθι; Εμείς τώρα τι μπορούμε να κάνουμε;»
- Συζήτηση με στόχο την ανταλλαγή ιδεών: «τι σου άρεσε περισσότερο;» «τι θα έκανες στη θέση του Χ;» «γιατί νομίζεις ότι …»
- Διάλογος: Συζητάμε τακτικά με τα παιδιά για διάφορα θέματα. Χρησιμοποιώντας νέες λέξεις και φράσεις στις συνομιλίες μας, τα ενθαρρύνουμε να κάνουν το ίδιο. Ερωτήσεις ανοιχτού τύπου που απαιτούν σκέψη, τα βοηθούν να εκφραστούν πιο αναλυτικά.
- Παιχνίδια Λέξεων: Υπάρχουν πολλά επιτραπέζια παιχνίδια που βοηθούν στην ανάπτυξη του λεξιλογίου, όπως το Scrabble ή παιχνίδια με κάρτες λέξεων.Ακόμη, μπορούμε να δημιουργήσουμε δικά μας, όπως το “Πες μια λέξη που ξεκινάει με το γράμμα…”.
- Νέες Εμπειρίες: Μπορούμε να επισκεφτούμε μουσεία, πάρκα ή άλλα ενδιαφέροντα μέρη, καθώς οι νέες εμπειρίες προσφέρουν πολλές ευκαιρίες για να μάθουν τα παιδιά νέες λέξεις.Επιπλέον,η από κοινού συμμετοχή σε νέες δραστηριότητες, όπως μαγειρική ή κηπουρική, θα βοηθήσει με τον ίδιο τρόπο.
- Εκπαιδευτικά Προγράμματα και Εφαρμογές: Υπάρχουν πολλές εφαρμογές και προγράμματα σχεδιασμένα για την ανάπτυξη του λεξιλογίου. Αν πρόκειται τα παιδιά να περάσουν χρόνο μπροστά σε οθόνη, τα ενθαρρύνουμε να παίζουν τέτοιου είδους παιχνίδια, πάντα όμως, με μέτρο.
- Δημιουργία Λεξικού: Δημιουργούμε μαζί τους ένα λεξικό. Κάθε φορά που μαθαίνουν μια νέα λέξη, την γράφουμε σε ένα τετράδιο, μαζί με μια πρόταση που την περιλαμβάνει.
- Παίξτε Παιχνίδια Λέξεων: Όλοι γνωρίζουμε για το Scrabble, αλλά υπάρχουν και άλλα παιχνίδια λέξεων που μπορείτε να παίξετε με τα παιδιά. Εξάλλου στις μέρες μας υπάρχουν τόσα παιχνίδια που μπορούμε να παίξουμε στον υπολογιστή! Με παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας μπορείτε να παίξετε και το γνωστό παιχνίδι «όνομα, ζώο, φυτό, πράγμα»
- Διήγηση: βοηθούμε το παιδί να κατανοήσει τις έννοιες «αρχή, μέση και τέλος.» Αρχικά χρησιμοποιούμε τις εικόνες του βιβλίου ως βοήθημα για τη διήγηση και αργότερα διηγούμαστε την ιστορία χωρίς τις εικόνες.
- Αφήστε το παιδί να πει μια ιστορία: Ίσως να έχετε κι εσείς τη συνήθεια πριν κοιμηθεί το παιδί σας να του διαβάζετε μια ιστορία, το οποίο είναι ένας εξαιρετικός τρόπος για να διευρύνετε τις δεξιότητες του λεξιλογίου του. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορείτε να ζητήστε από το παιδί σας να δημιουργήσει μια δική του ιστορία.
Εσείς μπορείτε να του δώσετε το θέμα (π.χ. ένα πειρατικό καράβι πάει ταξίδι) και να του θέσετε το πρόβλημα που οι χαρακτήρες θα αντιμετωπίσουν (π.χ. ναυαγεί σ’ ένα νησί). Έπειτα, αφήστε το παιδί με τη φαντασία του να συνεχίσει την ιστορία.Κατά τη διάρκεια της εξιστόρησης θέστε ερωτήσεις και εισάγετε νέες λέξεις και έννοιες που θα βοηθήσουν το λεξιλόγιό του, π.χ. αν το παιδί πει: «Το νησί ήταν πολύ ζεστό», εσείς ρωτήστε: «Ήταν δηλαδή ένα τροπικό νησί;»
Πρέπει να επισημάνουμε ότι θα πρέπει να διορθώνετε τα λάθη των παιδιών με αγάπη.Για τα παιδιά είναι φυσικό να μπερδεύουν ή να «κακοποιούν» κάποιες λέξεις. Ωστόσο, είναι σημαντικό να μην τα επιπλήξετε όταν κάνουν τέτοια λάθη. Αντίθετα, επιδοκιμάστε την προσπάθεια του παιδιού σας, και στη συνέχεια ανατρέξτε στον κατάλληλο τρόπο χρήσης ή προφοράς της λέξης.
Επιπροσθέτως θα πρέπει να είστε υπομονετικοί, διότι μπορεί να χρειαστεί να επαναλάβετε τις λέξεις και τις έννοιες πολλές φορές μέχρι το παιδί σας να τις κατανοήσει πλήρως. Αυτό είναι απόλυτα φυσιολογικό αφού το κάθε παιδί αναπτύσσεται με τον δικό του ρυθμό. Το πιο σημαντικό λοιπόν είναι να ακολουθούμε το ρυθμό του ώστε η διαδικασία της μάθησης να του είναι ευχάριστη και να μην του προκαλεί άγχος.
