Έλλειψη και υπερβολή στη θέσπιση ορίων στα παιδιά και επιπτώσεις
Η θέσπιση ορίων είναι μια διαδικασία που συνοδεύεται από δοκιμασίες και λάθη και την οποία έχουν ανάγκη τα παιδιά. Οι γονείς που θέτουν σωστά όρια βοηθούν τα παιδιά να νιώθουν ασφάλεια, εμπιστοσύνη σε εκείνους και στον εαυτό τους παρέχοντας σαφή μηνύματα διαπαιδαγώγησης. Τα όρια ΔΕΝ σημαίνουν υπερπροστασία και στέρηση της ελευθερίας. Αντιθέτως τα σωστά όρια πλάθουν αυτοδύναμα παιδιά.
Τα όρια ΔΕΝ σημαίνουν απαγόρευση από την εμπειρία και τη βίωση της πραγματικότητας, αντιθέτως δείχνουν, φωτίζουν και καθοδηγούν.ΔΕΝ πρέπει να συνδέονται με την τιμωρία, την αποθάρρυνση και τη διαρκή άρνηση. Τα όρια συνδέονται με την επιθυμία αναφοράς σε σταθερούς κανόνες, αξίες και πρακτικές συμβουλές. Θέτοντας όρια βοηθούμε τα παιδιά να αυτονομηθούν και να προσαρμοστούν αποτελεσματικά στην κοινωνία.
Ένα παιδί που δεν έχει όρια στη σχέση με τους γονείς του για τις σωματικές και συναισθηματικές του ανάγκες μετά τη γέννησή του, συνεχίζει να δοκιμάζει τα όρια των γονιών του, ακόμα κι αν γνωρίζει ότι μπορεί να καλύψει μόνο του τις ανάγκες του στα επόμενα στάδια της ζωής του.
Δείκτες για τα παιδιά ότι ξεπερνούν τα όρια στη σχέση με τους γονείς τους:
- Δεν χτυπάει την πόρτα
- Διακόπτει
- Παραβιάζει το απόρρητο
- Ζητάει από άλλους να κάνουν πράγματα που μπορεί να κάνει μόνο του
- Εισβάλλει στην ιδιωτική ζωή των γονέων
- Απότομες συμπεριφορές όταν δεν παίρνουν αυτό που θέλουν
Δείκτες για τους γονείς ότι δεν θέτουν σωστά όρια στο παιδί τους:
- Κάνετε κάτι για αυτά που μπορούν ή πρέπει να κάνουν για τον εαυτό τους
- Ρωτάτε και κρίνετε συνεχώς το παιδί σας για το τι κάνει
- Κάνετε το παιδί σας το επίκεντρο της ζωής σας και αγνοείτε τον εαυτό σας
- Μοιράζεστε πάρα πολλά για τη ζωή σας και συμπεριφέρεστε σαν φίλος και όχι σαν γονιός
- Αντιδράτε υπερβολικά στα συναισθήματα του παιδιού σας
- Συμπάσχετε και κατέχετε τα συναισθήματά τους αντί απλώς να τα συμμερίζεστε
Η πλήρη ελευθερία στο παιδί,δηλαδή η έλλειψη ορίων οδηγεί στη διαμόρφωση παιδιών με ελαττωματική κοινωνική συμπεριφορά. Τα παιδιά μαθαίνουν να κάνουν πάντα το δικό τους αδιαφορώντας για τις απώλειες, τις ζημιές και τους τραυματισμούς που προκαλούν. Επίσης:
- αδυνατούν να συνάψουν υγιείς κοινωνικές σχέσεις,
- εκδηλώνουν υπερκινητικότητα και επιθετική συμπεριφορά,
- νιώθουν συχνά τον φόβο της εγκατάλειψης και ανασφάλεια να αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις της καθημερινότητας,
- νιώθουν μη ικανοποίηση, θυμό και έκρηξη
- φορτίζονται συναισθηματικά και πνευματικά,
- στερούνται την εμπιστοσύνη στον εαυτό τους,
- χάνουν τις ψυχοτονωτικές διαδικασίες, δεν βιώνουν το δούναι και λαβείν, την υγιή δηλαδή επικοινωνία σε συναισθηματικό και πνευματικό επίπεδο,
- αποκομίζουν λιγότερες εμπειρίες, γίνονται ανασφαλή και έχουν λιγότερη αυτοπεποίθηση να προχωρήσουν σε κάτι καινούριο,
- τείνουν να συμπεριφέρονται παρορμητικά, με μειωμένο σεβασμό των ορίων των άλλων και της κοινωνίας,
- μπορεί να έχουν χαμηλή αυτοεικόνα και να γίνουν ευκολότεροι στόχοι εκμετάλλευσης ή
- μπορεί να έχουν μειωμένο αυτοέλεγχο και να εκδηλώνουν παραβατικές συμπεριφορές.
Στην αντίθετη ακριβώς περίπτωση με την έλλειψη ορίων στα παιδιά, παρουσιάζεται η υπερβολή στη θέσπιση ορίων η οποία εκδηλώνει επίσης ελαττωματικές συμπεριφορές όσον αφορά τα παιδιά. Πιο συγκεκριμένα:
- Ο ασφυκτικός περιορισμός καθιστά τα παιδιά διστακτικά και άβουλα. Η απαγόρευση και η τιμωρία τα αποδυναμώνουν.
- Τα όρια δεν πρέπει να στοχεύουν στην κυριαρχία αλλά στην υπόδειξη, στην προστασία και την προώθηση.
- Η υπερβολική τάση για κυριαρχία μπορεί να οδηγήσει σε μια διαρκώς αυξανόμενη αποστείρωση και διαταραχή στη σχέση γονέων και παιδιών.
- Τα παιδιά γίνονται συχνά ενήλικες χωρίς αυθορμητισμό,
- διστακτικοί να πάρουν πρωτοβουλίες και αναποφάσιστοι,
- αυτο-καταπιεζόμενοι και γεμάτοι ενοχές,
- έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση,
- υποφέρουν συχνά από ψυχοσωματικές ασθένειες, σεξουαλική ανικανότητα και αδυναμία να ευχαριστηθούν τη ζωή.
- Οι συνεχείς απαγορεύσεις οδηγούν σε μυστικά και ψέματα από μέρους των παιδιών.
- Οι τιμωρίες εμποδίζουν τα παιδιά να μάθουν να λαμβάνουν τις δικές τους αποφάσεις. Επιπλέον, προκαλούν αντιδράσεις, καλύπτουν την ανασφάλεια των γονέων και δείχνουν έλλειψη σεβασμού, συμφωνιών και κοινής γραμμής πλεύσης.
Για να επιτευχθεί μια ισορροπία μεταξύ ελευθερίας και περιορισμών, οι γονείς χρειάζεται να δίνουν ευκαιρίες στα παιδιά τους να κάνουν πράγματα από μόνα τους, να εκφράζουν ελεύθερα τις απόψεις τους και να παίρνουν πρωτοβουλίες, ενώ τα προστατεύουν με την καθοδήγησή τους και σταθερά όρια. Σε τομείς που δεν τίθενται ζητήματα υγείας, ασφάλειας και ηθικής, πρέπει να σέβονται το δικαίωμα του παιδιού να έχει τις δικές του προτιμήσεις και προσωπικότητα, π.χ. επιλογές στη διατροφή, στο ντύσιμο, στους φίλους, στις δραστηριότητες και άλλα, και να μην επιμένουν στη δική τους άποψη. Έτσι, τα παιδιά θα μπορέσουν να γίνουν υπεύθυνα άτομα που να απολαμβάνουν παράλληλα τη ζωή.
λογοθεραπεία κατοίκον στην αθήνα
