Οι δυσκολίες στη γραφή και την ανάγνωση που αντιμετωπίζουν τα παιδιά με ΔΕΠΥ
Τα παιδιά με ΔΕΠΥ και Μαθησιακές Δυσκολίες έχουν συνήθως χαμηλές σχολικές επιδόσεις, παίρνουν χαμηλούς βαθμούς και δυσκολεύονται να προσαρμοστούν στο σχολικό πλαίσιο. Επίσης, δυσκολεύονται να παρακολουθήσουν τη μαθησιακή διαδικασία, έτσι χάνουν σημαντικές πληροφορίες ή οδηγίες. Τα παιδιά με ΔΕΠΥ παρουσιάζουν σημαντικές δυσκολίες στον γραπτό λόγο, στην ανάγνωση και στα Μαθηματικά. Σε αυτό το άρθρο θα ασχοληθούμε με τις δυσκολίες στην γραφή και την ανάγνωση.
Η εκμάθηση της δεξιότητας της γραφής είναι μια πρόκληση για όλα τα παιδιά. Ωστόσο, τα παιδιά με ΔΕΠΥ φαίνεται να κατακτούν τη συγκεκριμένη δεξιότητα πιο δύσκολα.Οι έρευνες δείχνουν πολλούς παράγοντες στους οποίους οφείλεται η δυσκολία γραφής στα παιδιά με ΔΕΠ-Υ, όπως η δυσκολία στην επεξεργασία πληροφοριών, η συνύπαρξη δυσγραφίας, οι δυσκολίες στην κίνηση και τον προσανατολισμό. Ας τα δούμε παρακάτω πιο αναλυτικά.
Τα παιδιά με ΔΕΠΥ δυσκολεύονται στην επεξεργασία πληροφοριών. Όταν ένα παιδί με ΔΕΠΥ κατακλύζεται από πληροφορίες οι οποίες ξεπερνούν το επίπεδο ερεθισμάτων που μπορεί να επεξεργαστεί, δύσκολα μπορεί να τις βάλει σε τάξη, πόσο μάλλον να τις αποτυπώσει σε μια κόλλα χαρτί. Πολλές φορές εμμένουν στην προσπάθειά τους να γράψουν ένα ευανάγνωστο γραπτό που παραλείπουν λέξεις ή και ολόκληρες προτάσεις, με αποτέλεσμα να μη βγάζουν νόημα τα γραπτά τους.
Τα παιδιά με ΔΕΠΥ δυσκολεύονται στην ορθογραφία. Έχουν δυσκολία στη συγκέντρωση και στην οπτική- ακουστική μνήμη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να δυσκολεύονται να αυτοματοποιήσουν ορθογραφικούς κανόνες. Έτσι, παρουσιάζουν πολλά ορθογραφικά λάθη, παραλείπουν γράμματα ή/και τα αντιστρέφουν.
Η δεξιότητα της γραφής είναι ένας συνδυασμός κινήσεων μελών του σώματος και ταυτόχρονης επεξεργασίας της γλώσσας. Για ένα παιδί που δυσκολεύεται να παραμείνει συγκεντρωμένο κατά τη διάρκεια του μαθήματος, ένας τέτοιος συντονισμός τού είναι εξαιρετικά δύσκολος.
Σύμφωνα με έρευνες σε μεγάλο ποσοστό παιδιών με ΔΕΠΥ συνυπάρχει η δυσγραφία, η οποία είναι μια μαθησιακή δυσκολία. Η δυσγραφία να σημειωθεί ότι δεν πρέπει να ταυτίζεται με την κακογραφία η οποία δεν αποτελεί μαθησιακή δυσκολία.
Τα παιδιά με ΔΕΠΥ παρουσιάζουν δυσκολίες στην κίνηση και τον προσανατολισμό.
Τα παιδιά με ΔΕΠΥ δυσκολεύονται στη σύνθετη γραφή αλλά και στην αντιγραφή. Το γραπτό τους σε πολλές περιπτώσεις δεν είναι ευανάγνωστο, δεν αφήνουν κενά στις λέξεις, ξεκινούν από τη μέση του τετραδίου κτλ. Οι συγκεκριμένες δυσκολίες των παιδιών με ΔΕΠ-Υ οφείλονται σε δυσκολίες στην κίνηση κατά τη γραφή, στον προσανατολισμό και στον συντονισμό.
Συνοψίζοντας, παιδιά με ΔΕΠΥ φαίνεται ότι κατακτούν την ορθή γραφή αρκετά πιο δύσκολα από τα υπόλοιπα παιδιά της ηλικίας τους.Τα γραπτά τους είναι δυσανάγνωστα, χωρίς κενά ανάμεσα στις λέξεις, με πολλά ορθογραφικά λάθη, πολλές παραλείψεις κι άλλα συναφή χαρακτηριστικά. Οι έρευνες δείχνουν ότι μπορεί να υπάρχουν πολλοί λόγοι παρουσίας αυτής της δυσκολίας, μεταξύ των οποίων αναφέρονται η Ειδική Μαθησιακή Δυσκολία στον γραπτό λόγο, η αδυναμία οργάνωσης των πληροφοριών καθώς και η δυσκολία στην επεξεργασία τους.
Όσον αφορά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα παιδιά με ΔΕΠΥ στην ανάγνωση μποορούμε να παραθέσουμε τα εξής στοιχεία: Ένα μεγάλο ποσοστό των παιδιών με ΔΕΠΥ (15% – 40%) παρουσιάζει και συμπτώματα Δυσλεξίας (Ειδική Μαθησιακή Δυσκολία στην Ανάγνωση). Τα παιδιά αυτά παρουσιάζουν δυσκολίες στην αποκωδικοποίηση, στην ευχέρεια και στην κατανόηση κατά τη διάρκεια της αναγνωστικής διαδικασίας. Επίσης, παρουσιάζουν σημαντικά ελλείμματα και στον τομέα της φωνολογικής ενημερότητας.
H ΔΕΠΥ επηρεάζει την ανάγνωση στα εξής σημεία:
- Δυσκολία στη συγκέντρωση: Τα παιδιά με ΔΕΠΥ δυσκολεύονται να διατηρήσουν την προσοχή τους, κάτι που καθιστά δύσκολο να αφοσιωθούν σε ένα κείμενο για να το κατανοήσουν.
- Δυσκολία στην οργάνωση: Η έλλειψη οργάνωσης μπορεί να δυσκολέψει τη διαχείριση της πληροφορίας κατά την ανάγνωση.
- Προβλήματα μνήμης: Η ξεχασιά μπορεί να επιδεινώσει την κατανόηση και τη διατήρηση πληροφοριών κατά την ανάγνωση.
- Υπερκινητικότητα: Σε περιβάλλοντα όπου αναμένεται ακινησία, η υπερκινητικότητα μπορεί να αποτελέσει εμπόδιο στην ανάγνωση.
Τα παιδιά με ΔΕΠΥ διαβάζουν με πιο αργό ρυθμό σε σχέση με τους συνομηλίκους τους, αγνοούν τα σημεία στίξης, διαβάζουν λάθος τις λέξεις χωρίς να το αντιλαμβάνονται, ακόμα κι όταν οι λέξεις επαναλαμβάνονται συχνά στο κείμενο. Χάνουν τη σειρά του κειμένου, αδυνατούν να οργανώσουν πληροφορίες που παρέχονται σε ένα κείμενο, παραλείπουν, αντικαθιστούν, μεταθέτουν, προσθέτουν, αντιμεταθέτουν λέξεις ή συλλαβές.
Επίσης, αδυνατούν να χρησιμοποιήσουν αποτελεσματικές στρατηγικές κατανόησης και αδυνατούν να διαμορφώσουν άποψη και να διεξαγάγουν συμπεράσματα, υποθέσεις ή προβλέψεις γι’ αυτό που διάβασαν. Τέλος, αδυνατούν να συνδέσουν τη νέα γνώση με την ήδη κατεκτημένη.
Οι παρακάτω τεχνικές βοηθούν τα παιδιά με ΔΕΠΥ στην οργάνωση πληροφοριών και στην κατανόηση των συνδέσεων μεταξύ ιδεών, ενώ παράλληλα καθιστούν τη μάθηση πιο ελκυστική και διαχειρίσιμη.
- Η χρήση οπτικών βοηθημάτων όπως γραφήματα, πίνακες και διαγράμματα βοηθά στην καλύτερη οργάνωση των πληροφοριών για άτομα με ΔΕΠΥ.
- Η οπτικοποίηση πληροφοριών μέσω γραφικών οργανωτών ή χαρτών του νου βοηθά στην κατανόηση νέων εννοιών και στη σύνδεση μεταξύ τους.
- Η χρήση χρωμάτων για την οργάνωση υλικού μπορεί να κάνει τη γραφή πιο ενδιαφέρουσα και να διευκολύνει την επεξεργασία των πληροφοριών.
- Η δημιουργία ενός ήσυχου, καθαρού χώρου εργασίας με ελάχιστα υλικά μπορεί να βοηθήσει στην καλύτερη εστίαση και συγκέντρωση.
