Στοματική υγιεινή και αυτισμός – Χρήσιμες πληροφορίες
Το βούρτσισμα των δοντιών για άτομα με αυτισμό μπορεί να αποτελέσει μια πρόκληση λόγω αισθητηριακών δυσκολιών, αλλά η καλή στοματική υγιεινή είναι ζωτικής σημασίας. Οι βασικοί κανόνες πρόληψης για τη διασφάλιση της στοματικής υγείας αφορούν τόσο τη στοματική υγιεινή, τη διατροφή, καθώς και τις οδοντιατρικές επισκέψεις προληπτικά. Συνίσταται βούρτσισμα των δοντιών 2 φορές/ημέρα, με φθοριούχο οδοντόκρεμα και περιορισμό της συχνότητας κατανάλωσης γλυκών.
Συνίστανται οδοντιατρικές επισκέψεις 1 φορά/χρόνο. Επίσης, οι επισκέψεις στον παιδο-οδοντίατρο θα πρέπει να ξεκινούν νωρίς ηλικιακά για να προληφθούν, αφενός σημαντικά προβλήματα του στόματος και αφετέρου το παιδί να εξοικειώνεται και να διευκολύνεται η συνεργασία παιδο-οδοντίατρου – παιδιού.
Ο αυτισμός μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα του ατόμου να κατανοήσει ή να διαχειριστεί τη στοματική υγιεινή, καθώς συχνά αντιμετωπίζει δυσκολίες στην εκτέλεση καθημερινών δραστηριοτήτων, όπως το βούρτσισμα των δοντιών λόγω υπερευαισθησίας η αισθητηριακών δυσκολιών. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αμέλεια για τη στοματική υγιεινή ή σε αντιδράσεις αποφυγής ή δυσφορίας κατά τη χρήση της οδοντόβουρτσας. Ας παραθέσουμε λοιπόν κάποιες οδηγίες για τη προετοιμασία και τη διαδικασία βουρτσίσματος σε παιδιά στο φάσμα του αυτισμού.
- Εξοικείωση από νωρίς: Ξεκινήστε τη στοματική υγιεινή όσο το δυνατόν νωρίτερα για να γίνει μέρος της καθημερινής ρουτίνας.
- Δημιουργία ρουτίνας σε συγκεκριμένες ώρες και με τα ίδια βήματα κάθε φορά. Η προβλεψιμότητα μπορεί να μειώσει το άγχος που συνδέεται με την άγνωστη διαδικασία.Κάντε το βούρτσισμα ένα σταθερό μέρος της καθημερινότητας, όπως την ώρα του ύπνου.
- Διαδραστικά εργαλεία όπως η χρήση μαλακών οδοντόβουρτσων και η χρήση ηλεκτρικής οδοντόβουρτσας στην οποία η περιστροφή μπορεί να κάνει τον καθαρισμό πιο εύκολο και να μειώσει την ανάγκη για δύναμη κατά το βούρτσισμα.Επίσης, η δόνηση μπορεί να λειτουργεί χαλαρωτικά.
- Σταδιακή εκμάθηση μέσω οπτικών μέσων. Η παρουσίαση εικόνων ή βίντεο με την ακριβή διαδικασία του βουρτσίσματος μπορεί να βοηθήσει το άτομο να κατανοήσει καλύτερα τη διαδικασία.
- Αναγνώριση αισθητηριακών προτιμήσεων: Ορισμένα άτομα με αυτισμό μπορεί να έχουν υπερευαισθησία στην αφή, τη γεύση ή τον ήχο και να μην ανέχονται το βούρτσισμα λόγω του αισθητηριακού ερεθισμού. Για αυτό δοκιμάστε διαφορετικά είδη οδοντόβουρτσας (μαλακή ή με μικρές τρίχες ή οδοντόκρεμες χωρίς έντονες γεύσεις).
- Χρήση θετικής ενίσχυσης: Ενθαρρύνοντας το παιδί με ΔΑΦ όταν ακολουθεί τη διαδικασία σωστά, μέσω επαίνων ή μικρών ανταμοιβών μπορεί να ενισχύσει τη διαδικασία.
- Εξατομικευμένη υποστήριξη από οδοντίατρο με εμπειρία σε παιδιά με ΔΑΦ
- Διαχείριση άγχους: Η χρήση χαλαρωτικών τεχνικών πριν από το βούρτσισμα όπως η ακρόαση μουσικής ή η χρήση ενός ηχητικού βιβλίου μπορεί να βοηθήσει την αποδοχή της διαδικασίας. Επίσης επιτρέψτε στο άτομο να έχει κάποιο αγαπημένο αντικείμενο ή παιχνίδι στη διάρκεια του βουρτσίσματος.
- Εξοικείωση με την οδοντόβουρτσα: Δώστε στο παιδί, την οδοντόβουρτσα, χωρίς οδοντόκρεμα, για να παίξει, να την περιεργαστεί, να τη βάλει στο στόμα του.
- Όχι άγχος με την οδοντόκρεμα: Βοηθήστε το παιδί να βουρτσίσει τα δόντια του, έστω και με απλώς βρεγμένη σε νερό την οδοντόβουρτσα.
- Αποφύγετε το πολτοποιημένο φαγητό: Επικάθεται στα δόντια ευνοώντας τη δημιουργία πέτρας και τερηδόνας. Ενισχύστε την κατανάλωση νερού μεταξύ των γευμάτων.
- Αποφύγετε τα γλυκά: Aποφύγετε τα σακχαρούχα ποτά ή τους έτοιμους χυμούς.Αποφύγετε τη χρήση γλυκών ως επιβράβευση, και δώστε έμφαση σε καλές διατροφικές συνήθειες για την πρόληψη της τερηδόνας.
- Tο βούρτσισμα να γίνεται παράλληλα με κάποιο άλλο μέλος της οικογένειας – μην ξεχνάτε πως το παράδειγμα είναι πολύ σημαντικό.
- Προετοιμασία για την επίσκεψη στον παιδοδοντίατρο: Η επίσκεψη στον παιδοδοντίατρο χρειάζεται συνεργασία και εξάσκηση. Εκτός από τους γονείς, οι εκπαιδευτές του παιδιού πρέπει να ενημερωθούν ότι επίκειται οδοντιατρική επίσκεψη, έτσι ώστε να γίνει η σχετική προετοιμασία του παιδιού. Στο σπίτι, δείτε παρέα videos με το αγαπημένο του cartoon να πηγαίνει οδοντίατρο. Χρησιμοποιήστε καρτέλες με εικόνες από οδοντιατρική έδρα, δόντια κλπ. Δείτε στο site το οδοντιατρείο και τον ίδιο τον οδοντίατρο σε φωτογραφία έτσι ώστε να υπάρξει οπτική εξοικείωση.
- Αν το παιδί παρουσιάζει υπερευαισθησία, χρησιμοποιήστε ένα μαλακό πανί αντί για βούρτσα. Πιέστε τα δόντια κα τα ούλα πριν το βούρτσισμα.
- Αν παιδί εμφανίζει ευαισθησία στην αφή εντός της στοματικής κοιλότητας, ζητήστε από τον Εργοθεραπευτή να σας εκπαιδεύσει στο πρωτόκολλο της Wilbarger για την αποφυγή ερεθισμάτων (το στοματικό στάδιο)
- Χρησιμοποιήστε αρχικά τα βουρτσάκια οδοντοφυΐας NUK.
- Ασκήστε πιέσεις στις αρθρώσεις των ώμων, του αυχένα και της γνάθου αλλά και στο πρόσωπο, τα μάγουλα και τα χείλη.
- Πιθανά να χρειαστεί πρωτόκολλο απτικής απευαισθητοποίησης (Willbarger brushing) πριν το εντάξετε στη ρουτίνα πλυσίματος
- Αφαιρέστε οπτικούς ή ακουστικούς διασπαστές ώστε το παιδί να είναι συγκεντρωμένο στη διαδικασία
- Πείτε στο παιδί πότε και πού θα το αγγίξετε με την οδοντόβουρτσα.
- Χρησιμοποιήστε γνωστικές στρατηγικές προετοιμασίας, όπως θα πλύνουμε πρώτα τα επάνω δοντάκια και μετά τα κάτω κτλ.
- Τοποθετήστε σκαλοπάτι για να φτάνει τη βρύση και να λαμβάνει οπτική ενημέρωση από το καθρέφτη
- Μεταφέρετε την οδοντόκρεμα σε δοχείο με αντλία ή σε βαζάκι, αν δυσκολεύεται σε αμφίπλευρους λεπτούς χειρισμούς.
Η σωστή προσέγγιση, η γνώση των ιδιαιτεροτήτων του αυτιστικού φάσματος και η προσαρμογή των οδοντιατρικών συνεδριών στις ιδιαιτερότητες αυτές, η υπομονή και η καθοδήγηση του παιδιού βήμα-βήμα είναι τα κλειδιά για μια επιτυχημένη στοματική υγιεινή.
