Ψυχαναγκαστική Καταναγκαστική Διαταραχή στην Αθήνα
Λίγα λόγια για την Ψυχαναγκαστική Καταναγκαστική Διαταραχή (ΟCD)
Η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή(OCD) είναι ένας όρος ευρύτερα γνωστός. Όμως, ο όρος Ψυχαναγκαστική Καταναγκαστική Διαταραχή είναι περισσότερο κατάλληλος για να περιγράψει τη συγκεκριμμένη διαταραχή.Αφενός, η μετάφραση του Obsessive Compulsive Disorder αποδίδεται πιο στοχευμένα με το Ψυχαναγκαστική Καταναγκαστική Διαταραχή. Αφετέρου, η διαταραχή αποτελείται από ψυχαναγκασμούς (obsessions) αλλά καικαταναγκασμούς (compulsions). Ο όρος ιδεοψυχαναγκασμός λανθασμένα δεν αναφέρει την ύπαρξη και τον ρόλο των καταναγκασμών στη διαταραχή.
Η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή ή ΙΨΔ (Obsessive–compulsive disorder-OCD) περιλαμβάνεται στην ομάδα των αγχωδών διαταραχών και αυτές με τη σειρά τους στην ευρύτερη ομάδα των νευρώσεων. Χαρακτηρίζεται είτε από ιδεοληψίες (obsessions) είτε από ψυχαναγκασμούς (compulsions) είτε και από τα δύο, ψυχοπαθολογικές εκδηλώσεις που συνιστούν πηγή δυσφορίας για το άτομο και απασχολούν σημαντικό μέρος από το χρόνο του και από την επαγγελματική, κοινωνική και την συναισθηματική του ζωή.
Οι ψυχαναγκασμοί στην OCDείναι επανειλημμένες και επίμονες σκέψεις (π.χ. μόλυνσης), παρορμήσεις (π.χ. να μαχαιρώσει κάποιον) ή εικόνες (π.χ. βίαια σενάρια). Το άτομο τις βιώνει ως παρεισφρητικές και ανεπιθύμητες και προκαλούν άγχος ή δυσφορία.Εν συνεχεία, το άτομο προσπαθεί να τις αγνοήσει (π.χ. αποφυγή πυροδότησης) ή να τις καταστείλει (π.χ. απώθηση ή σταμάτημα της σκέψης) ή να τις εξουδετερώσει με άλλες σκέψεις ή πράξεις (κάνοντας έναν καταναγκασμό).
Στην ουσία, οι ψυχαναγκασμοί, είναι επίμονες, επαναλαμβανόμενες, ανεπιθύμητες σκέψεις, εικόνες ή παρορμήσεις, στις οποίες δεν έχουμε έλεγχο, και οι καταναγκασμοί είναι «τελετουργικές» συμπεριφορές, που έχουν ως στόχο να μειώσουν το άγχος και τη δυσφορία που δημιουργούν οι ψυχαναγκασμοί. Οι καταναγκασμοί, μπορεί να είναι πρακτικοί, δηλαδή συμπεριφορές που κάνουμε με το σώμα μας (π.χ. πλύσιμο ή καθάρισμα), καθώς επίσης και νοητικοί ή κρυφοί, όπως υπερβολική ανάλυση των σκέψεων, προσπάθειες εξουδετέρωσης της σκέψης, αναζήτηση καθησυχασμού.
Στην πραγματικότητα, όλοι έχουμε ανεπιθύμητες σκέψεις και τελετουργικές συμπεριφορές, που μας βοηθάν να κερδίζουμε χρόνο στην καθημερινότητά μας. Όταν όμως η διαχείριση των σκέψεων και των συμπεριφορών αυτών αρχίζει και δημιουργεί έντονο άγχος, εμποδίζει την καθημερινή λειτουργικότητά μας, μας κλέβει αρκετό χρόνο και στερεί την απόλαυση των καθημερινών στιγμών, των σχέσεων, της δουλειάς, της διασκέδασης, τότε η κατάσταση αποκτά χαρακτήρα διαταραχής.Το άγχος συνδέεται συχνά με τους ψυχαναγκασμούς, καθώς και με την αντίσταση σε αυτούς, και υποχωρεί αμέσως μόλις το άτομο ενδώσει στον καταναγκασμό.
Οι περισσότεροι πάσχοντες αναγνωρίζουν τον παθολογικό χαρακτήρα αυτών των καταναγκασμών καθώς και ότι είναι ανούσιοι και υπερβολικοί, ωστόσο κρίνεται εξαιρετικά δυσχερές από τους ίδιους να τους σταματήσουν. Η κατάθλιψη εμφανίζεται συχνά είτε πριν την έναρξη των συμπτωμάτων είτε ταυτόχρονα με αυτά.
- Ψυχαναγκασμοί μόλυνσης – μετάδοσης: Φόβοι για μόλυνση από μικρόβια, ιούς, βακτηρίδια, χημικά
Συχνοί καταναγκασμοί: υπερβολικό πλύσιμο, πολύωρο μπάνιο, αποφυγή καταστάσεων και μερών που ενεργοποιούν τους φόβους, συχνή αναζήτηση καθησυχασμού από οικείους και ειδικούς οτι δεν υπάρχει κίνδυνος μόλυνσης - Ψυχαναγκασμοί τάξης/ελέγχου: Φόβοι οτι δεν θα μπορέσουμε να αντέξουμε κάποια συναισθήματα, παρορμήσεις να υπάρχει συγκεκριμένη τάξη και σειρά στα αντικείμενα.
Συχνοί καταναγκασμοί: Επαναλήψεις σε καθημερινές δραστηριότητες, τακτοποίηση αντικειμένων, επαναλήψεις και έλεγχοι σε γραπτά μας, αποφυγή υποχρεώσεων. - Ψυχαναγκασμοί βίας / καταστροφής: Φόβοι οτι μπορεί να κάνουμε κάτι βίαιο, να επιτεθούμε σε κάποιον, ανησυχία μήπως σκοτώσουμε ή τραυματίσουμε κάποιον, επαναλαμβανόμενες εικόνες βίας.
Συχνοί καταναγκασμοί: Αποφυγή αιχμηρών ή επικίνδυνων αντικειμένων ή υπερβολική προσοχή στη χρήση τους, προσπάθεια ανάλυσης σκέψεων, αναζήτηση επιβεβαίωσης οτι δεν θα κάναμε ποτέ κάτι τέτοιο, αποφυγή μερών και καταστάσεων που μπορεί να πυροδοτήσουν τις ανησυχίες μας. - Ψυχαναγκασμοί υπερβολικής ευθύνης: Φόβοι οτι από δική μας απροσεξία ή αμέλεια μπορεί να προκαλέσουμε μια τραγωδία, όπως πυρκαγιά, έκρηξηκ.λ.π.
Συχνοί καταναγκασμοί: Επαναλαμβανόμενοι έλεγχοι σε ηλεκτρικές συσκευές, διακόπτες, πίνακες ελέγχου, πόρτες, κλειδαριές κ.λ.π. - Ψυχαναγκασμοί υγείας: Φόβοι οτι έχουμε ή οτι θα πάθουμε μια σοβαρή ασθένεια.
Συχνοί καταναγκασμοι: Έλεγχος του σώματος για σημάδια και συμπτώματα, υπερβολική αναζήτηση στο ίντερνετ, αναζήτηση καθησυχασμού από γιατρούς ή για άλλους, έντονη αποφυγή εξετάσεων και γιατρών. - Ψυχαναγκασμοί ηθικής / θρησκείας: Έντονη ανησυχία μήπως με κάτι που κάναμε, προσβάλαμε τα Θεία, φόβοι ότι αμαρτάνουμε χωρίς να το καταλαβαίνουμε, ανεπιθύμητες εικόνες και σκέψεις με βλάσφημο περιεχόμενο, αμφιβολίες οτι ασκούμε ανεπαρκώς τα θρησκευτικά καθήκοντα.
Συχνοί καταναγκασμοί: Καταναγκαστική προσευχή, αποφυγή μερών που μπορεί να ενεργοποιήσουν τους φόβους (π.χ. εκκλησίες), υπερβολική ενασχόληση και ανάλυση των συμπεριφορών και των σκέψεων. - Ψυχαναγκασμοί σεξουαλικού προσανατολισμού: Φόβοι μήπως αλλάξει ο σεξουαλικός μας προσανατολισμός, έντονη ανησυχία μήπως κατα βάθος είμαστε ομοφυλόφιλοι και δεν τοξέρουμε, εικόνες και σκέψεις με σχετικό περιεχόμενο.
Συχνοί καταναγκασμοί: Συχνοί έλεγχοι για το άν μας ελκύουν σεξουαλικά άτομα του φύλου προτίμησης, προσπάθειες καθησυχασμού οτι δεν μας ελκύουν άτομα του ίδιου φύλου, οι οποίες περιλαμβάνουν πειραματισμούς και τεστ για να σιγουρευτούμε, αναζήτηση επιβεβαίωσης από οικεία άτομα. - Ψυχαναγκασμοί σεξουαλικού προσανατολισμού: Φόβοι μήπως αλλάξει ο σεξουαλικός μας προσανατολισμός, έντονη ανησυχία μήπως κατα βάθος είμαστε ομοφυλόφιλοι και δεν τοξέρουμε, εικόνες και σκέψεις με σχετικό περιεχόμενο.
Συχνοί καταναγκασμοί: Συχνοί έλεγχοι για το άν μας ελκύουν σεξουαλικά άτομα του φύλου προτίμησης, προσπάθειες καθησυχασμού οτι δεν μας ελκύουν άτομα του ίδιου φύλου, οι οποίες περιλαμβάνουν πειραματισμούς και τεστ για να σιγουρευτούμε, αναζήτηση επιβεβαίωσης από οικεία άτομα. - Ψυχαναγκασμοί παιδοφιλίας: Φόβοι οτι μπορεί να μας ελκύουν σεξουαλικά τα παιδιά, οτι μπορεί να γίνουμε παιδόφιλοι, οτι μπορεί άθελά μας να «αγγίξαμε» ένα παιδί με διφορούμενο τρόπο, εισβολικές εικόνες και σκέψεις που αφορούν τα παιδιά.
Συχνοί καταναγκασμοί: Αναζήτηση για σημάδια σεξουαλικού ερεθισμού όταν είναι κοντά μας παιδί ή όταν έρχονται στο μυαλό οι σκέψεις, αποφυγή στο να πλησιάσουμε ή να αγγίξουμε παιδιά (συμπεριλαμβανομένων και των δικών μας), υπερβολική ανασκόπηση των σκέψεων και αναζήτηση καθησυχασμού οτι δεν ισχύει ο φόβος μας. - Ψυχαναγκασμοί σχέσης: Φόβοι οτι είμαστε σε μία μη ιδανική σχέση, οτι μπορεί να μην αγαπάμε τον/την σύντροφό μας, αμφιβολίες για το αν διαλέξαμε τον σωστό άνθρωπο.
Συχνοί καταναγκασμοί: Συνεχείς έλεγχοι και δοκιμασίες για να βεβαιωθούμε οτι νιώθουμε αγάπη, αποφυγή καταστάσεων (π.χ. το να αρραβωνιαστούμε, ή να προσπαθήσουμε για ένα παιδί), υπερβολική ανασκόπηση και «ψείρισμα» των χαρακτηριστικών της σχέσης και του/της συντρόφου μας. - Ψυχαναγκασμοί υπερ-συνειδητότητας: Έντονη εστίαση σε ημι-αυτόματες λειτουργίες του οργανισμού μας όπως αναπνοή, κατάποση, ανοιγόκλεισμα των ματιών, περπάτημα κ.λ.π., φόβος οτι δεν θα μπορέσουμε να στρέψουμε αλλού την προσοχή μας.
Συχνοί καταναγκασμοί: Υπερβολική προσπάθεια να στρέψουμε αλλού την προσοχή μας, έλεγχος για το που είμαστε συγκεντρωμένοι, αναζήτηση καθησυχασμού.
