ΔΕΠΥ και ύπνος
«Περίπου το 75% των παιδιών και ενηλίκων που πάσχουν από Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) αντιμετωπίζουν προβλήματα ύπνου.Αυτό συμβαίνει επειδή όταν διαταράσσεται ο ρυθμός εναλλαγής ημέρας-νύχτας διαταράσσεται επίσης ο συγχρονισμός πολυάριθμων βιολογικών διεργασιών και αυτές περιλαμβάνουν όχι μόνο τον ύπνο, αλλά και τη θερμοκρασία του σώματος, την κίνηση, τον προγραμματισμό των γευμάτων κ.ά. Έπειτα από την ανασκόπηση των ερευνητικών δεδομένων, φαίνεται ότι η ΔΕΠΥ και η αϋπνία είναι οι δύο όψεις του ίδιου βιολογικού και ψυχικού νομίσματος» δήλωσε χαρακτηριστικά η καθηγήτρια Κούιχ. Στην συνέχεια επισήμανε τα εξής:
- Στο 75% των πασχόντων από ΔΕΠΥ οι βιολογικές μεταβολές που χαρακτηρίζουν τον ύπνο (π.χ. αλλαγές στα επίπεδα της ορμόνης μελατονίνης, κινήσεις των άκρων) καθυστερούν περίπου κατά 1,5 ώρα.
- Καθυστέρηση παρατηρείται στις μεταβολές στη θερμοκρασία του σώματος (η οποία αντανακλά τις αλλαγές στα επίπεδα της μελατονίνης).
- Η ΔΕΠΥ συνδέεται με διαταραχές σχετικές με τον ύπνο, όπως το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών, εφιάλτες, ενούρηση, υπνική άπνοια και διαταραχή του κιρκάδιου ρυθμού.
- Οι πάσχοντες από ΔΕΠΥ συχνά παρουσιάζουν έντονη ενεργητικότητα τις βραδινές ώρες, κατάσταση εκ διαμέτρου αντίθετη με αυτή που παρατηρείται στον γενικό πληθυσμό.
- Ωφελούνται από τη λήψη μελατονίνης τις βραδινές ώρες ή τη θεραπεία με έντονο φως τις πρωινές ώρες, μέθοδοι που βοηθούν να αποκατασταθεί ο κιρκάδιος ρυθμός.
- Περίπου το 70% των πασχόντων από ΔΕΠΥ παρουσιάζουν υπερευαισθησία των ματιών στο φως, με αποτέλεσμα να φορούν γυαλιά ηλίου για μεγάλα χρονικά διαστήματα, κάτι που μπορεί να εντείνει τη διαταραχή του κιρκάδιου ρυθμού.
Ας δούμε τώρα πως επηρεάζει η ΔΕΠΥ τον ύπνο και πώς ο ύπνος επηρεάζει την ΔΕΠΥ.
Πώς η ΔΕΠΥ επηρεάζει τον ύπνο:
- Δυσκολίες στον ύπνο: Πολλά άτομα με ΔΕΠΥ αντιμετωπίζουν προβλήματα να κοιμηθούν, να παραμείνουν κοιμισμένα ή να ξυπνήσουν νωρίς το πρωί.Ακόμα κι όταν το παιδί καταφέρει να μείνει ξαπλωμένο για ώρα, δυσκολεύεται να κοιμηθεί μιας και δεν μπορεί να σταματήσει να σκέφτεται. Τα παιδιά με ΔΕΠΥ παρουσιάζουν δυσκολίες αυτορρύθμισης.
- Διαταραχές του κιρκάδιου ρυθμού: Το εσωτερικό βιολογικό μας ρολόι, που ρυθμίζει τον κύκλο ύπνου-εγρήγορσης, μπορεί να είναι διαταραγμένο σε άτομα με ΔΕΠΥ, οδηγώντας σε αϋπνία ή υπερυπνία.
- Άγχος και ανησυχία: Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ, όπως το άγχος και η ανησυχία, δυσκολεύουν την χαλάρωση και τον ύπνο.Καθ’ όλη τη νύχτα το παιδί ίσως βιώνει ανησυχία ή/και ξυπνά πολύ συχνά.Το αίσθημα του άγχους μεγαλώνει τις βραδινές ώρες, καθώς δεν υπάρχουν πολλές δραστηριότητες ώστε να τους αποσπάται η προσοχή.
- Κατάχρηση διεγερτικών: Η χρήση διεγερτικών φαρμάκων για τη θεραπεία της ΔΕΠΥ μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στον ύπνο, ειδικά εάν λαμβάνονται αργά το απόγευμα ή το βράδυ.
Πώς ο ύπνος επηρεάζει τη ΔΕΠΥ:
- Επιδείνωση των συμπτωμάτων: Η έλλειψη ύπνου μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα, όπως υπερκινητικότητα, απροσεξία και παρορμητικότητα.
- Δυσκολίες στη μάθηση και τη συγκέντρωση: Ο ανεπαρκής ύπνος επηρεάζει αρνητικά τις γνωστικές λειτουργίες, καθιστώντας πιο δύσκολη τη μάθηση και τη συγκέντρωση.
- Αλλαγές στη διάθεση: Η έλλειψη ύπνου μπορεί να οδηγήσει σε ευερεθιστότητα, κατάθλιψη και άλλες διαταραχές της διάθεσης.
Ας δούμε τώρα τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για να ρυθμίσουν τον ύπνο των παιδιών με ΔΕΠΥ. Παρακάτω παρατίθεται μια λίστα με τεχνικές αντιμετώπισης.
Τεχνικές αντιμετώπισης:
- Ενθαρρύνετε τη φυσική δραστηριότητα μετά το σχολείο.
- Καθιερώστε μία ρουτίνα ύπνου. Η ρουτίνα ύπνου ίσως χρειαστεί χρόνο, αλλά είναι σημαντική για τη δημιουργία ενός υγιούς κύκλου ύπνου.
- Να είστε συνεπείς. Να κάνετε κάθε βράδυ την ίδια ώρα τις ίδιες δραστηριότητες, όπως ντους, προετοιμασία σχολικής τσάντας, πλύσιμο δοντιών κτλ.
- Μειώστε τις έντονες δραστηριότητες πριν τον ύπνο. Ενθαρρύνετε τις δραστηριότητες που ηρεμούν, όπως η ανάγνωση ή η μουσική.
- Αποφύγετε τρόφιμα με καφεΐνη το βράδυ (σοκολάτα, αναψυκτικά).
- Χρησιμοποιήστε λευκό θόρυβο. Μπορείτε να βρείτε πολλά αρχεία λευκού θορύβου στο youtube.
- Χρησιμοποιήστε λίστες με τα καθήκοντα της ημέρας ώστε να βοηθήσετε το παιδί στην οργάνωση. Φροντίστε το παιδί να έχει κάνει τις εργασίες του και να έχει ολοκληρώσει τα καθήκοντά του αρκετή ώρα πριν τον βραδινό ύπνο.
- Κρατήστε σημειώσεις με τις συνήθειες και τις συμπεριφορές του παιδιού πριν, κατά τη διάρκεια του ύπνου και αφού ξυπνήσει. Θα μπορείτε έτσι να ενημερώνετε τους ειδικούς ώστε να σας παρέχουν την κατάλληλη βοήθεια.
- Σε περίπτωση φαρμακευτικής αγωγής για τη ΔΕΠΥ, ρωτήστε το γιατρό σας για τυχόν παρενέργειες των φαρμάκων.
Ο καλός ύπνος είναι σημαντικός και απαραίτητος για όλα τα παιδιά. Μικρές αλλαγές κατά τη διάρκεια της ημέρας μπορούν να χαρίσουν σε εσάς και το παιδί σας μια ήσυχη νύχτα κι έναν υγιή ύπνο.
ψυχοθεραπευτές στο χώρο σας στην Αθήνα
