Τι είναι Αισθητηριακή Ολοκλήρωση
Ο όρος «αισθητηριακή ολοκλήρωση» αναφέρεται στην νευροβιολογική διεργασία, η οποία οργανώνει μία αίσθηση από το σώμα και το περιβάλλον και δίνει την δυνατότητα να χρησιμοποιούμε το σώμα μας αποτελεσματικά στο περιβάλλον αυτό. Σύμφωνα με την συγκεκριμένη θεωρία, για να αναπτυχθούν πλήρως οι δεξιότητες ενός ανθρώπου, κινητικές και γνωστικές, ο ανθρώπινος εγκέφαλος πρέπει να δέχεται ανατροφοδότηση από και προς όλες τις αισθήσεις.
Οποιαδήποτε δυσκολία στην τέλεση της διαδικασίας αυτής αναφέρεται ως δυσλειτουργία της αισθητηριακής ολοκλήρωσης, η οποία επηρεάζει ένα άτομο τόσο στην μάθησή του όσο και στην προσοχή και την συμπεριφορά του.
Δυσλειτουργία της Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης
Όλοι οι άνθρωποι έχουμε αισθητηριακές ιδιαιτερότητες. Κάποιοι από εμάς δυσανασχετούν με τα μάλλινα ρούχα, άλλοι σιχαίνονται κάποιες τροφές, άλλοι ζαλίζονται στο αυτοκίνητο ή το καράβι κ.α. Ωστόσο αυτές οι ιδιαιτερότητες δεν αποτελούν κριτήριο για να πούμε πως ένα άτομο έχει δυσλειτουργία την Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης γιατί μιλάμε για μεμονωμένες αντιδράσεις που υπάρχουν μέσα σε ένα πλαίσιο φυσιολογικών αντιδράσεων.
Η δυσλειτουργία της Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης είναι η δυσκολία επεξεργασίας των αισθητηριακών εισερχομένων πληροφοριών, με αποτέλεσμα τη μη λειτουργική συμμετοχή του ατόμου στις καθημερινές του δραστηριότητες και τη μη λειτουργική συμπεριφορά. Στην δυσλειτουργία Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης μιλάμε για πολλές αντιδράσεις, συχνά πολύ ισχυρές που δημιουργούν έντονη συναισθηματική αντίδραση στο παιδί.
Πιο συνοπτικά, η έννοια της δυσλειτουργίας της Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης αναφέρεται στις συναισθηματικές και συμπεριφορικές δυσκολίες που προκύπτουν κατά την επεξεργασία των πληροφοριών από τα αισθητηριακά συστήματα.
Η δυσλειτουργία της Α.Ο. διακρίνεται σε 4 τύπους:
- Διαταραχή της Αισθητηριακής Ρύθμισης
- Διαταραχή της Αισθητηριακής Διάκρισης
- Δυσπραξία – Διαταραχές της Πραξίας
- Αιθουσαία Διαταραχή Αμφίπλευρης Ολοκλήρωσης
Οι κυριότερες διαγνωστικές κατηγορίες που συνδέονται με ελλείμματα αισθητηριακής ολοκλήρωσης είναι:
- Διαταραχές Αισθητηριακής Επεξεργασίας
- Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος
- Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητα (Δ.Ε.Π.-Υ.)
- Μαθησιακές δυσκολίες
- Κοινωνικές και συναισθηματικές δυσκολίες
- Εγκεφαλική παράλυση
- Νοητική υστέρηση
- Σύνδρομο Down
- Γενετικά σύνδρομα
- Προωρότητα
- Χωρίς συνοδό διάγνωση/πάθηση
Χαρακτηριστικές συμπεριφορές παιδιών που παρουσιάζουν δυσλειτουργία της Α.Ο. είναι μεταξύ άλλων:
- Ευαισθησία στο θόρυβο
- Δυσαρέσκεια σε συγκεκριμένες οσμές
- Επιλεκτικότητα στο φαγητό
- Υπερευαισθησία ή υποευαισθησία στο άγγιγμα
- Άγνοια κινδύνου
- Αντοχή στον πόνο
- Διάσπαση προσοχής
- Καθυστέρηση στην ομιλία ή/και τις κινητικές δεξιότητες
- Αναζήτηση κινητικών δραστηριοτήτων
- Δυσκολία στις δραστηριότητες καθημερινής ζωής (πλύσιμο δοντιών, τουαλέτα, ένδυση, μπάνιο, κόψιμο νυχιών)
Οι δυσκολίες Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης δεν εκδηλώνονται με τον ίδιο τρόπο σε όλα τα παιδιά. Η σοβαρότητα και το εύρος των συμπτωμάτων διαφοροποιούνται ανάλογα με την ηλικία, το ιστορικό και το περιβάλλον του παιδιού.
Θεραπευτική Παρέμβαση αισθητηριακής ολοκλήρωσης
- Κατάλληλη και ελεγχόμενη πολύ-αισθητηριακή εισροή μέσα από σκόπιμες και νοηματοδοτούμενες για το παιδί δραστηριότητες
- Ο θεραπευτής δεν δρα πάνω στο παιδί, αλλά με το παιδί
- Χρήση του παιχνιδιού, για να κεντρίσει το ενδιαφέρον του παιδιού και να επιδιώξει την ενεργή συμμετοχή του στην παρέμβαση
- Μέσα στον χώρο της θεραπείας, το παιδί νιώθει κυρίαρχος του εαυτού του και είναι αυτοκαθοδηγούμενο
- Ο θεραπευτής διαδραματίζει τον ρόλο του βοηθού, του συνεργάτη, του συμπαίκτη και όχι του ηγέτη και του δασκάλου
Ο θεραπευτής, αρχικά, αξιολογεί το παιδί και τα περιβάλλοντα, στα οποία αλληλεπιδρά. Η αξιολόγηση περιλαμβάνει τόσο την παρατήρησή του στον χώρο της θεραπείας όσο και την συνέντευξη από το οικογενειακό του περιβάλλον για την καταγραφή ενός αισθητηριακού προφίλ. Στην συνέχεια, τίθενται οι λειτουργικοί στόχοι, για την οργάνωση και τον σχεδιασμό του θεραπευτικού πλάνου, ώστε να δώσει τις κατάλληλες αισθητηριακές ευκαιρίες ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε παιδιού, το οποίο σηματοδοτεί και την έναρξη της παρέμβασης.
