Ας μιλήσουμε για τις μαθησιακές δυσκολίες και τα είδη τους
Στον όρο «μαθησιακές δυσκολίες» περιλαμβάνεται μία ομάδα πολύμορφων δυσκολιών, οι οποίες παρουσιάζονται σε ένα ευρύ φάσμα γλωσσικών διεργασιών, και αφορούν στη λειτουργία και εκμάθηση της γραφής, της ανάγνωσης, της ομιλίας, της κατανόησης και των μαθηματικών εννοιών.
Αυτές οι δυσκολίες είναι εγγενείς στο άτομο, καθώς εικάζεται ότι εκδηλώνονται εξαιτίας της δυσλειτουργίας του κεντρικού νευρικού συστήματος και είναι πιθανόν να υπάρχουν σε όλη τη διάρκεια της ζωής του ατόμου. Μαζί με τις μαθησιακές δυσκολίες είναι πιθανόν να συνυπάρχουν προβλήματα αυτορρύθμισης της συμπεριφοράς, κοινωνικής αντίληψης και αλληλεπίδρασης, τα οποία όμως, από μόνα τους δεν προσδιορίζουν μία μαθησιακή δυσκολία.
Επίσης, μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να παρατηρούνται ταυτόχρονα με άλλα προβλήματα (π.χ. λειτουργική αδυναμία αισθήσεων, νοητική υστέρηση, σοβαρή συναισθηματική διαταραχή) ή με εξωγενείς επιρροές (π.χ. πολιτισμικές διαφορές, υστερημένο γλωσσικό περιβάλλον, ανεπαρκής ή ακατάλληλη εκπαίδευση), δεν είναι όμως αποτέλεσμα αυτών των συνθηκών ή επιρροών (National Joint Committee of Learning Difficulties/ NJCLD, 1988).
Είδη μαθησιακών δυσκολιών:
- Δυσαναγνωσία
- Δυσορθογραφία
- Αγραφία/δυσγραφία
- Δυσαριθμησία
Σε αυτά τα είδη μαθησιακών δυσκολιών υπάρχουν υποκατηγορίες. Η Δυσαναγνωσία αποτελεί μια ειδική μαθησιακή δυσκολία της ανάγνωσης. Η δυσκολία αυτή, συνήθως, αποτυπώνεται μέσα από τη μαθησιακή επίδοση του παιδιού, την οποία επηρεάζει και χαρακτηρίζεται από την μειωμένη απόδοσή του στην ακρίβεια, την ταχύτητα και την κατανόηση αυτού που διαβάζει. Οι τύποι της δυσαναγνωσίας είναι οι εξής:
- Δυσλεξία
- Σύνδρομο αλεξίας
- Υπερλεξία
- Δυσκολία αποκωδικοποίησης λέξεων
- Ευφράδεια
- Κακή αναγνωστική κατανόηση
Η δυσλεξία είναι η πιο γνωστή διαταραχή της ανάγνωσης. Μειώνει την ικανότητα του ατόμου να διαβάζει. Τα άτομα με δυσλεξία έχουν φυσιολογική νοημοσύνη, αλλά διαβάζουν σε επίπεδα σημαντικά χαμηλότερα από τα αναμενόμενα. Τα άτομα με δυσλεξία συχνά δυσκολεύονται να προφέρουν λέξεις, να κατανοήσουν γραπτές λέξεις και να ονομάσουν γρήγορα τα αντικείμενα.
Το σύνδρομο αλεξίας είναι ένα ακόμη είδος δυσαναγνωσίας. Τα περισσότερα προβλήματα ανάγνωσης εμφανίζονται από τη στιγμή που ένα παιδί μαθαίνει να διαβάζει. Αλλά μερικοί άνθρωποι χάνουν την ικανότητα ανάγνωσης μετά από ένα εγκεφαλικό ή τραυματισμό στην περιοχή του εγκεφάλου που εμπλέκεται με την ανάγνωση. Ο ασθενής, χωρίς να έχει δυσκολίες στον προφορικό ή στο γραπτό λόγο, έχει σημαντικές δυσκολίες στην ανάγνωση και κατανόηση του γραπτού λόγου.
Στην υπερλεξία οι άνθρωποι έχουν προχωρημένες δεξιότητες ανάγνωσης, αλλά μπορεί να έχουν προβλήματα στην κατανόηση του τι διαβάζεται ή λέγεται φωναχτά. Μπορεί επίσης να έχουν γνωστικά ή κοινωνικά προβλήματα.Άλλα άτομα μπορεί να έχουν κανονικές δεξιότητες ανάγνωσης αλλά έχουν προβλήματα στην κατανόηση γραπτών λέξεων.
Οι διαταραχές ανάγνωσης μπορεί επίσης να περιλαμβάνουν προβλήματα με συγκεκριμένες δεξιότητες:
Αποκωδικοποίηση λέξεων. Οι άνθρωποι που δυσκολεύονται να προφέρουν γραπτές λέξεις παλεύουν να ταιριάξουν τα γράμματα με τους σωστούς ήχους τους.
Ευφράδεια. Τα άτομα που δεν έχουν ευχέρεια έχουν δυσκολία να διαβάσουν γρήγορα, με ακρίβεια και με σωστή έκφραση (αν διαβάζουν δυνατά).
Κακή αναγνωστική κατανόηση. Τα άτομα με κακή κατανόηση ανάγνωσης δυσκολεύονται να κατανοήσουν αυτό που διαβάζουν.
Κάθε παιδί εξελίσσει με τον δικό του ρυθμό τις αναγνωστικές δεξιότητες, οι οποίες ξεκινούν να αναπτύσσονται κατά την προσχολική ηλικία. Τότε, τα παιδιά εκπαιδεύονται στην εκμάθηση του αλφαβήτου, την αναγνώριση γραμμάτων και των αντίστοιχων ήχων τους, το συλλαβισμό και τη ρίμα, στοιχεία που απαρτίζουν την φωνολογική επίγνωση.Τα χαρακτηριστικά που μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το παιδί μας, πιθανόν, παρουσιάζει δυσκολία στην ανάγνωση είναι τα εξής:
- Δυσκολία ανάγνωσης πολυσύλλαβων, άγνωστων ή ασυνήθιστων λέξεων.
- Έλλειψη ευχέρειας στην ανάγνωση, όχι αρκετά γρήγορος ρυθμός, έντονο κόμπιασμα, παύσεις και συλλαβισμός.
- Δεν έχει κατάλληλη προσωδία (τονισμό, ύφος, μελωδία) καθώς διαβάζει.
- Επίπεδος λόγος, χωρίς να σταματά στα σημεία στίξης κατά την ανάγνωση.
- Το παιδί δείχνει με το δάχτυλο το σημείο που διαβάζει ή κινεί το κεφάλι, για να μη χάσει το σημείο στο οποίο βρίσκεται.
- Χάνει, πηδάει ή ξαναδιαβάζει την ίδια σειρά.
- Κάνει αντικατάσταση, επανάληψη, μετάθεση, πρόσθεση, παράληψη γραμμάτων και συλλαβών που συνθέτουν μια λέξη.
- Παρατονισμός λέξεων.
- Δεν κατανοεί πλήρως αυτό που διαβάζει, με αποτέλεσμα να αδυνατεί να αναπαράγει την κεντρική ιδέα του κειμένου.
