Βλεμματική επαφή
Η βλεμματική επαφή είναι ο τρόπος έναρξης της επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων. Είναι μία πρώιμη προσπάθεια που κάνει το βρέφος για να δημιουργήσει μία επικοινωνία και κατέχει έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην γλωσσική εξέλιξη και στην κοινωνική αλληλεπίδραση.Όσο το παιδί μεγαλώνει, αυξάνεται και η ανάγκη για βλεμματική επαφή, καθώς ακούει ήχους και βλέπει εκφράσεις του προσώπου καθημερινά, τα οποία ξεκινάει να μιμείται (π.χ με το βλέμμα και το χαμόγελο). Αργότερα, εκφράζει και συναισθήματα με το βλέμμα του, δείχνει δηλαδή αν είναι χαρούμενο, λυπημένο, φοβισμένο, κτλ.
Βλεμματική επαφή και αυτισμός
Ο όρος «βλεμματική επαφή» συναντάται συχνά με τον όρο «αυτισμός». Έχει αποδειχτεί ότι ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα χαρακτηριστικά του αυτισμού είναι η έλλειψη βλεμματικής επαφής. Τα άτομα με αυτισμό είναι λιγότερο πιθανό να κοιτάζουν απευθείας στα μάτια ενός άλλου ατόμου. Βλεμματική επαφή και αυτισμός συνήθως πάνε μαζί, αλλά από μόνη της δεν αρκεί για να υπάρξει διάγνωση αυτιστικού φάσματος. Δεδομένου ότι δεν υπάρχουν εξετάσεις για τον αυτισμό, οι γιατροί βασίζονται στα χαρακτηριστικά και στην συμπεριφορά του ατόμου.
Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους ένα παιδί μπορεί να δυσκολεύεται να κάνει βλεμματική επαφή και σε καμία περίπτωση δεν σχετίζονται όλοι με τον αυτισμό. Το παιδί μπορεί να:
- Φοβάται ή να αντιπαθεί το άτομο που προσπαθεί να κάνει βλεμματική επαφή
- Έχει κάποιο πρόβλημα ακοής
- Είναι αρκετά ντροπαλό και εσωστρεφές
- Ανήκει σε μια πολιτισμική ομάδα που εκλαμβάνουν την βλεμματική επαφή ως ένδειξη αγένειας
Ωστόσο, τα παιδιά που ανήκουν στο φάσμα του αυτισμού :
- Συχνά στερούνται το συνηθισμένο κοινωνικό κίνητρο που οδηγεί τα άλλα παιδιά να κάνουν οπτική επαφή
- Δυσκολεύονται να εστιάσουν τόσο στον προφορικό λόγο όσο και στα μάτια ενός άλλου ατόμου ταυτόχρονα
- Μπορεί να εκλαμβάνουν την οπτική επαφή ως μια πολύ έντονη αισθητηριακή εμπειρία
Ο αυτισμός χαρακτηρίζεται από μια επίμονη δυσκολία κοινωνικής επικοινωνίας και αλληλεπιδράσεων με έλλειψη κοινωνικο-συναισθηματικής αμοιβαιότητας, δυσκολία μη λεκτικής επικοινωνίας (συμπεριλαμβανομένης των εκφράσεων του προσώπου) και αδυναμία διατήρησης ή κατανόησης συναισθημάτων.
Πώς μπορούμε να προκαλέσουμε βλεμματική επαφή;
- Δείχνουμε
- Λέμε το όνομα του παιδιού
- Χρησιμοποιούμε επιφωνήματα και εκφράσεις του προσώπου (π.χ. «ωωω τι ωραίο αυτοκινητάκι!»), και φέρνουμε το αντικείμενο κοντά στο πρόσωπό μας για να προκαλέσουμε βλεμματική επαφή.
- Διαβάζουμε βιβλία με εικόνες και ήχους και παίζουμε με παιχνίδια που βγάζουν ήχους. Βάζουμε το παιχνίδι κοντά στο πρόσωπο μας, το πατάμε για να παραχθεί ο ήχος, σταματάμε και μόλις το παιδί μας κοιτάξει, ξεκινάμε ξανά τη δραστηριότητα.
- Χρησιμοποιούμε σαπουνόφουσκες.
- Δίνουμε χρόνο στο παιδί να απαντήσει σε κάποια ερώτηση ή να μας δώσει ένα αντικείμενο.
- Παίζουμε κρυφτούλι (κου-κου-τσα).
Παρατηρήστε ποιες δραστηριότητες αρέσουν πολύ στο παιδί και διαλέξτε εκείνες που θα κεντρίσουν το ενδιαφέρον του έτσι ώστε να σας κοιτάξει. Σημαντικό είναι να μην αναγκάζουμε ποτέ το παιδί να μας κοιτάξει, αλλά σκοπός μας είναι να προσφέρουμε ευχάριστα συναισθήματα στο παιδί και πολύ χαμόγελο, ανεξαρτήτως αποτελέσματος.